Ανατομία των σιελογόνων αδένων
Οι κύριοι σιελογόνοι αδένες βρίσκονται σε ζεύγη και είναι ׃ ο υπογλώσσιος, ο υπογνάθιος, και η παρωτίδα. Ο υπογλώσσιος αδένας είναι ο μικρότερος αδένας σε μέγεθος και χαρακτηρίζεται από βλεννογόνους αδένες. Ο υπογνάθιος αδένας είναι περισσότερο λοβωτός με μικτή αδενική δομή ׃ υπάρχουν και ορογόνοι και βλεννογόνοι αδένες. Η παρωτίδα χαρακτηρίζεται από ορογόνους αδένες. Όλοι αυτοί οι αδένες έχουν ένα σύστημα πόρων, νεύρων, αγγείων, συνδετικού ιστού και ειδικά η παρωτίδα εμπεριέχει λεμφοζίδια, ο αριθμός των οποίων υπολογίζεται να είναι από 30 έως 50. Υπάρχουν αρκετές χιλιάδες από ‘μικρούς’ σιελογόνους αδένες που βρίσκονται γύρων από την επιφάνεια του στοματικού βλεννογόνου.
Η παθολογία και η κυτταροπαθολογία των σιελογόνων αδένων είναι παρόμοια με αυτήν των δακρυϊκών αδένων, των ιδρωτοποιών αδένων του δέρματος, των μικρών υποβλεννογόνιων αδένων της τραχείας και των βρόγχων.
Φυσιολογικά κύτταρα
Βασικά κύτταρα: πρόκειται για μικρά κύτταρα με στρογγυλό πυρήνα. Το κυτταρόπλασμα είναι σχεδόν πάντοτε ευχρωματικό. Μπορεί να παρατηρηθούν σε τμήματα ιστού ή σε τρισδιάστατες ομάδες κυττάρων, παρουσιάζοντας μερικές φορές πασσαλωτή διάταξη στις «πιό εξωτερικές» σειρές κυττάρων. Μερικές φορές το υπόστρωμα είναι σημαντικό στη διαφοροποίηση τους από τους μικροκυτταρικούς όγκους, όπως το αδενοκυστικό καρκίνωμα: το στρώμα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι συνήθως μεταχρωματικό με την χρώση Giemsa. Η μορφολογία του εξωκυττάριου υλικού είναι σημαντική.
Λοβιακά κύτταρα: είναι μεγάλα κύτταρα με ορώδες ή βλεννώδες κυτταροπλασμτικό περιεχόμενο και μικρό πυρήνα. Συχνά στο κυτταρόπλασμα παρατηρούνται ζυμογόνα κοκκία. Είναι πολύ σημαντικό να βρεθούν κύτταρα των πόρων σε σχέση με τα λοβιακά κύτταρα, επειδή εάν λείπουν τα κύτταρα των πόρων πρέπει να σκεφτούμε την πιθανότητα ενός καλά διαφοροποιημένου λοβιακού καρκινώματος.
Κύτταρα των πόρων: συνήθως παρατηρούνται σε μικρές δομές «δίκην μελισσοκυρήθρας», με τον πυρήνα κεντρικά τοποθετημένο, και ομοιογενές κυτταρόπλασμα. Μυοεπιθηλιακά κύτταρα ίσως να βρίσκονται σε επαφή με ιστικά τμήματα κυττάρων των πόρων.
Κύτταρα των πόρων: συνήθως παρατηρούνται σε μικρές δομές «δίκην μελισσοκυρήθρας», με τον πυρήνα κεντρικά τοποθετημένο, και ομοιογενές κυτταρόπλασμα. Μυοεπιθηλιακά κύτταρα ίσως να βρίσκονται σε επαφή με ιστικά τμήματα κυττάρων των πόρων.
Μυοεπιθηλιακά κύτταρα: συνήθως λαμβάνονται μαζί με τα λοβιακά κύτταρα. Μπορεί να είναι πλασματοκυτταροειδή ή επιθηλιοειδή με επίμηκες κυτταρόπλασμα. Ο πυρήνας είναι οβάλ έως στρογγυλός, το κυτταρόπλασμα είναι μπλέ και μεταχρωματικό. Υπάρχουν αρκετές αλλοιώσεις των σιελογόνων αδένων όπου κυριαρχούν άτυπα μυοεπιθηλιακά κύτταρα.
Τμήματα συνδετικού ιστού και κρυσταλοειδή μπορούν επίσης να παρατηρηθούν.
