Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
ΕΡ. Τι είναι η εμμηνόπαυση;
ΑΠ. Η εμμηνόπαυση είναι μία φυσιολογική κατάσταση πού όλες οι γυναίκες περνούν καθώς μεγαλώνουν. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις αλλαγές που εμφανίζονται πριν και μετά τη διακοπή της περιόδου που υποδηλώνει και το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας.
ΕΡ. Τι προκαλεί την εμμηνόπαυση;
ΑΠ. Μια γυναίκα γεννιέται με ένα ορισμένο αριθμό ωαρίων που αποθηκεύονται στις ωοθήκες. Οι ωοθήκες παράγουν επίσης τις ορμόνες οιστραδιόλη και προγεστερόνη που ρυθμίζουν την έμμηνο ρύση (περίοδο) και την ωορρηξία. Η εμμηνόπαυση προκαλείται όταν οι ωοθήκες δεν παράγουν πιά ένα ωάριο κάθε μήνα και η περίοδος σταματά.
Η εμμηνόπαυση όταν εμφανίζεται μετά την ηλικία των 40 θεωρείται φυσιολογική και αποτελεί μέρος της διαδικασίας της γήρανσης. Μερικές γυναίκες όμως μπορεί να εμφανίσουν εμμηνόπαυση ενωρίς όπως μετά χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών (υστερεκτομή), χημειοθεραπεία η από γενετικές η ανοσολογικές διαταραχές. Αυτή η εμμηνόπαυση ονομάζεται πρόωρη.
ΕΡ. Πως προκαλείται η φυσιολογική εμμηνόπαυση;
ΑΠ. Η φυσιολογική εμμηνόπαυση είναι η οριστική διακοπή της περιόδου που δεν προκαλείται από ιατρική παρέμβαση. Για τις γυναίκες που περνούν τη φυσιολογική εμμηνόπαυση, η διαδικασία είναι βαθμιαία και διαχωρίζεται σε τρία στάδια.
- Περιεμμηνόπαυση. Η περιεμμηνόπαυση αρχίζει αρκετά χρόνια πριν την εμμηνόπαυση, όταν οι ωοθήκες αρχίζουν και παράγουν προοδευτικά λιγότερα οιστρογόνα και διαρκεί μέχρι την εμμηνόπαυση οπότε οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν ωάρια. 1-2 χρόνια πριν την εμμηνόπαυση η μείωση της έκκρισης οιστρογόνων από τις ωοθήκες επιταχύνεται με αποτέλεσμα την εμφάνιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.
- Εμμηνόπαυση. Εμμηνόπαυση είναι το σημείο όπυ η γυναίκα έχει τη τελευταία της περίοδο. Σε αυτό το στάδιο οι ωοθήκες έχουν σταματήσει να παράγουν ωάρια και ορμόνες. Η διάγνωση της εμμηνόπαυσης γίνεται όταν η γυναίκα δεν έχει περίοδο για 12 μήνες.
- Μετεμμηνόπαυση. Περιλαμβάνει τα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Στη περίοδο αυτή τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης υποχωρούν προοδευτικά (όπως οι εξάψεις) αλλά τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την έλλειψη οιστρογόνων με τη πάροδο του χρόνου αυξάνουν.
ΕΡ. Τι προκαλεί τη πρόωρη εμμηνόπαυση;
ΑΠ. Η πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να προκληθεί από γενετικούς, ανοσολογικούς η ιατρικούς παράγοντες. Μερικά παραδείγματα πρόωρης εμμηνόπαυσης είναι τα ακόλουθα:
- Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Κανονικά οι ωοθήκες παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Μεταβολές σε αυτές τις ορμόνες προκαλούνται όταν, για άγνωστους ως επί το πλείστον λόγους, διακόπτουν πρόωρα την παραγωγή ωαρίων. Οταν αυτό συμβαίνει πριν την ηλικία των 40, θεωρείται πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Σε αντίθεση με τη πρόωρη εμμηνόπαυση η πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να μην είναι μόνιμη.
- Προκλητή εμμηνόπαυση. Αυτή συμβαίνει όταν οι ωοθήκες αφαιρούνται χειρουργικά όπως σε περίπτωση καρκίνου της μήτρας η ενδομητρίωσης. Προκλητή εμμηνόπαυση δημιουργείται επίσης σε περιπτώσεις χημειοθεραπείας η ακτινοβολίας.
ΕΡ. Ποια είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;
ΑΠ. Οι περισσότερες γυναίκες στην εμμηνόπαυση αισθάνονται εξάψεις ,δηλαδή ένα ξαφνικό αίσθημα θερμότητας που εξαπλώνεται στο πάνω ήμισυ του σώματος που συχνά συνοδεύεται από ερυθρότητα και ιδρώτα. Η σοβαρότητά του κυμαίνεται από γυναίκα σε γυναίκα. Αλλα συμπτώματα είναι:
- Ανωμαλία στη συχνότητα της περιόδου
- Αυπνία
- Μεταβολές στη διάθεση
- Κόπωση
- Κατάθλιψη
- Ευρεθιστότητα
- Ταχυκαρδίες
- Πονοκέφαλος
- Πόνοι στις αρθρώσεις
- Διαταραχές στη σεξουαλική διάθεση
- Ξηρότητα του κόλπου
- Διαταραχές ούρησης
Τα συμπτώματα αυτά δεν τα αισθάνονται όλες οι γυναίκες .Στη πράξη μόνο το 2% των γυναικών παρουσιάζουν ένταση συμπτωμάτων τέτοιυ βαθμού που να εμποδίζει τις καθημερινές τους ασχολίες.
Σημεία και συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και της περιεμμηνόπαυσης
Η εμπειρία κάθε γυναίκας με την εμμηνόπαυση είναι μοναδική. Μπορεί να τα έχει όλα ή μόνο μερικά από αυτά τα συμπτώματα σε διάφορα επίπεδα έντασης. Τα κύρια συμπτώματα είναι οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις. Αυτά είναι μια ξαφνική αίσθηση θερμότητας που προέρχεται από το εσωτερικό, που προκαλεί κόκκινο πρόσωπο, γρήγορο καρδιακό παλμό και άφθονη εφίδρωση.
Όταν το βιώνει αυτό τη νύχτα, η γυναίκα μπορεί να ταλαιπωρηθεί σε βαθμό που πρέπει να αλλάξει κλινοσκεπάσματα. Μετά, μπορεί να αισθάνεται παγωμένη. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι οι εξάψεις προκαλούνται από αλλαγές στον υποθάλαμο, ο οποίος ρυθμίζει τη θερμοκρασία. Η εξάντληση και η διακύμανση των επιπέδων ορμονών μπορεί επίσης να προκαλέσει:
- Αύξηση βάρους και επιβράδυνση του μεταβολισμού
- Αλλαγές διάθεσης, συμπεριλαμβανομένων συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους που μπορεί επίσης να προκληθούν από το στάδιο της ζωής
- Προβλήματα ύπνου, επίσης λόγω νυχτερινών εφιδρώσεων ή κατάθλιψης ή άγχους
- Τριχόπτωση, εύθραυστα νύχια, ξηροφθαλμία και προβλήματα δέρματος
- Σεξουαλικά προβλήματα. Η ορμονική αλλαγή μπορεί να προκαλέσει πτώση της λίμπιντο, κολπική ξηρότητα και πόνο κατά τη διείσδυση
- Μνήμη και γνωστικά προβλήματα
- Ουρογεννητικό σύνδρομο εμμηνόπαυσης (GSM), το οποίο περιλαμβάνει ξηρότητα των γεννητικών οργάνων, ερεθισμό, σεξουαλική δυσλειτουργία και προβλήματα ούρων
ΕΡ. Πως θα ξέρω ότι μπαίνω στην εμμηνόπαυση;
ΑΠ. Όταν νοιώσετε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, ο γιατρός σας θα σας υποβάλλει σε δυο απλές εξετάσεις για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Η μία είναι η μέτρηση της θυλακιοτρόπου ορμόνης στο αίμα, που βρίσκεται πολύ υψηλή, και η άλλη είναι το τεστ Παπανικολάου όπου δείχνει μια ατροφία του κόλπου λόγω της έλλειψης οιστρογόνων.
ΕΡ. Ποια είναι τα προβλήματα υγείας που συνδέονται μακροχρόνια με την εμμηνόπαυση;
ΑΠ. Η απώλεια των οιστρογόνων συσχετίζεται με ένα αριθμό νοσημάτων που γίνονται πιο συχνά με το πέρασμα του χρόνου. Μετά την εμμηνόπαυση οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν:
- Οστεοπόρωση
- Καρδιοπάθεια
- Διαταραχές της κύστης και του εντέρου
- Διαταραχές της μνήμης και της αντίληψης
- Ρυτίδωση του δέρματος
- Μείωση της δύναμης και του τόνου των μυών
- Διαταραχές της όρασης (καταρράκτης, εκφύληση της ωχράς κηλίδας)
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου που μπορούν να επηρεάσουν το χρόνο της εμμηνόπαυσης
Οι γυναίκες που έχουν γεννήσει και οι γυναίκες που πέρασαν μήνες κάνοντας αποκλειστικό θηλασμό είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν πρώιμη εμμηνόπαυση. Η αφαίρεση των ωοθηκών (χειρουργική εμμηνόπαυση), η ωοθηκική ανεπάρκεια λόγω χημειοθεραπείας και γενετικά ή ενδοκρινικά προβλήματα θα φέρουν την εμμηνόπαυση. Οι γυναίκες που καπνίζουν ή έχουν ορισμένες ιατρικές παθήσεις, όπως αυτοάνοσα νοσήματα, προβλήματα θυρεοειδούς ή λύκο, έχουν υψηλότερο κίνδυνο πρόωρης εμμηνόπαυσης.
Περιεμμηνόπαυση vs. Εμμηνόπαυση: Ποια είναι η διαφορά;
Η περιεμμηνόπαυση εμφανίζεται πριν από την πλήρη έναρξη της εμμηνόπαυσης, συνήθως όταν μια γυναίκα είναι στα σαράντα της και η μετάβαση μπορεί να διαρκέσει έως και 10 χρόνια. Οι ακανόνιστες περίοδοι είναι συχνές στην περιεμμηνόπαυση. Η εμφάνιση κηλίδων μεταξύ κύκλων, μικρότερων κύκλων, ελαφρύτερων ή βαρύτερων κύκλων, ακόμα και χαμένων κύκλων μπορεί να είναι μέρος της περιεμμηνόπαυσης. Η σύλληψη ενός παιδιού κατά την εμμηνόπαυση είναι δυνατή αλλά όχι πιθανή.
Β. ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗΣ
ΕΡ. Πόσο διαρκεί η περιεμμηνόπαυση;
ΑΠ. Η μέση διάρκεια είναι 4 χρόνια, αλλά μπορεί να κρατήσει από μερικούς μήνες έως 10 χρόνια. Τελειώνει με την εμμηνόπαυση (12 μήνες χωρίς περίοδο)
ΕΡ. Ποια είναι τα σημεία της εμμηνόπαυσης;
ΑΠ. Μπορεί να νοιώσετε μερικά από τα ακόλουθα συμπτώματα
- Εξάψεις
- Ευαισθησία των μαστών
- Επίταση του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου
- Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας
- Κόπωση
- Ακανόνιστη περίοδος
- Ξηρότητα κόλπου
- Ακράτεια ούρων
- Μεταβολές ψυχολογικής διάθεσης
- Αϋπνίες
Πώς γίνεται η διάγνωση της εμμηνόπαυσης;
Η διάγνωση της εμμηνόπαυσης γίνεται εκ των υστέρων. Οι γυναίκες μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι έχουν φτάσει σε αυτό το ορόσημο αφού το έχουν περάσει. Αυτό σημαίνει ότι ταξινομείτε ότι έχετε φτάσει στην εμμηνόπαυση ή είστε μετεμμηνοπαυσιακός αφού πάτε για περισσότερο από ένα χρόνο (12 συνεχόμενους μήνες) χωρίς εμμηνόρροια. Ενώ οι περισσότερες γυναίκες δεν χρειάζονται κανένα είδος εξέτασης για διάγνωση εάν εισέρχονται σε αυτή τη φάση φυσικά στη μέση ηλικία, το PicoAMH Elisa, ένα διαγνωστικό εργαλείο που μπορεί να αποκαλύψει την κατάσταση της εμμηνόπαυσης, είναι χρήσιμο για γυναίκες που ανησυχούν για τη γονιμότητα ή διατρέχουν κίνδυνο πρόωρης ωοθηκικής αποτυχίας.
ΕΡ. Πως μπορεί να ξέρω ότι τα συμπτώματα που νοιώθω οφείλονται στη περιεμμηνόπαυση και όχι σε άλλες παθολογικές αιτίες;
Ακανόνιστες περίοδοι είναι συχνό φαινόμενο στην περιεμμηνόπαυση, όμως και άλλα αίτια μπορεί να προκαλέσουν ανωμαλίες στην περίοδο. Αν παρατηρήσετε τα ακόλουθα πρέπει να συμβουλευθείτε το γιατρό σας.
- Μεγάλη απώλεια αίματος η πήγματα
- Μεγάλη διάρκεια της περιόδου
- Ενδιάμεσες μικροαιμμοραγίες
- Σταγόνες αίματος μετά τη σεξουαλική πράξη
- Συχνές αιμορραγίες
Αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν ανωμαλίες στη περίοδο είναι ινομυώματα, εγκυμοσύνη, διαταραχές της πήξης του αίματος και νεοπλασίες
ΕΡ. Πως γίνεται η διάγνωση της περιεμμηνόπαυσης;
ΑΠ. Με βάση τα συμπτώματα και ορμονικές εξετάσεις στο αίμα
ΕΡ. Μπορώ να μείνω έγκυος κατά τη περιεμμηνόπαυση;
ΑΠ. Ναι, παρά τη μείωση της γονιμότητας κατά την περιεμμηνόπαυση μπορείτε να μείνετε έγκυος γι’αυτό αν δεν το επιθυμείτε πρέπει να παίρνετε προφυλάξεις.
ΕΡ. Υπάρχουν θεραπείες που μπορεί να μειώσουν τα συμπτώματα της περιεμμηνόπαυσης;
ΑΠ. Μερικές γυναίκες ανακουφίζονται από τις εξάψεις παίρνοντας αντισυλληπτικά δισκία. Αν αυτό αντενδείκνυται, τα συμπτώματα μπορεί να μειωθούν με τα ακόλουθα:
- Άσκηση
- Διακοπή καπνίσματος
- Κανονικές ώρες ύπνου
- Μείωση της λήψης αλκοολούχων ποτών
- Μείωση του βάρους
- Λήψη βιταμινών και ασβεστίου
- Πίνετε τουλάχιστον 8 ποτήρια νερό την ημέρα
Κολπικές κρέμες σε περίπτωση ξηρότητας του κόλπου και αντικαταθλιπτική θεραπεία από το γιατρό σας, σε περίπτωση κατάθλιψης, επίσης βοηθούν.
ΧΡΥΣΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
- Είναι μια φυσιολογική κατάσταση. Αντιμετωπίστε την σαν τέτοια
- Κάνετε έλεγχο των μαστών, τεστ Παπανικολάου, μέτρηση της πίεσης και γενικό γυναικολογικό έλεγχο μια φορά το χρόνο
- Πίνετε γάλα και τρώτε τροφές πλούσιες σε βιταμίνες και ασβέστιο
- Ασκείσθε καθημερινά
- Διατηρείτε φυσιολογικό βάρος
- Ασχοληθείτε με το επάγγελμα σας η/και άλλες ευχάριστες και δημιουργικές ασχολίες
- Ενημερωθείτε από το γιατρό σας για τη πιθανότητα ελέγχου για οστεοπόρωση και θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.
Οι κίνδυνοι για προβλήματα διάθεσης αυξάνονται κατά τη μέση ηλικία
Η κατάθλιψη κατά την εμμηνόπαυση δεν έχει τραβήξει μεγάλη προσοχή μέχρι τα τελευταία χρόνια. (Οι διαταραχές της διάθεσης συμβαίνουν συχνότερα κατά την περιεμμηνόπαυση παρά μετά την εμμηνόπαυση.) Ωστόσο, δεδομένα από τη Μελέτη της Γυναικείας Υγείας Across the Nation (SWAN), που δημοσιεύθηκε στο Psychological Medicine, σημείωσαν ότι για τις περιεμμηνοπαυσιακές και εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ο κίνδυνος κατάθλιψης σε όσες δεν έχουν ποτέ βίωσει κατάθλιψη πριν είναι περίπου 28 τοις εκατό, και είναι 59 τοις εκατό για εκείνους που είχαν κατάθλιψη στο παρελθόν.
Το 2018, η North American Menopause Society και η Task Force Women and Mood Disorders του Εθνικού Δικτύου Κέντρων Κατάθλιψης δημοσίευσαν τις πρώτες κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση και τη θεραπεία αυτής της διαταραχής. Η Διεθνής Εταιρεία Εμμηνόπαυσης έχει επίσης επικυρώσει αυτές τις οδηγίες.
Η διαμάχη γύρω από τη χρήση της ορμονικής θεραπείας για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης
Υπάρχει μια περίπλοκη σχέση μεταξύ των ορμονικών θεραπειών, γνωστών ως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) ή ορμονοθεραπεία (HT), και του καρκίνου του μαστού.
Τα πρώτα αποτελέσματα των δοκιμών ορμονοθεραπείας της Πρωτοβουλίας για την Υγεία των Γυναικών (WHI) έδειξαν ότι οι γυναίκες που έλαβαν οιστρογόνα συν προγεστίνη είχαν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού. Όμως οι γυναίκες που δεν είχαν μήτρα είχαν ελαφρώς μικρότερο κίνδυνο. Περισσότερα από 10 χρόνια και πολλές πιο ολοκληρωμένες μελέτες αργότερα, οι αποχρώσεις γίνονται καλύτερα κατανοητές.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι για τις περισσότερες γυναίκες, η ορμονοθεραπεία είναι εντάξει για τον έλεγχο των μέτριων έως σοβαρών συμπτωμάτων όπως οι εξάψεις, εφόσον η θεραπεία ξεκινά εντός 10 ετών από την εμμηνόπαυση ή πριν από την ηλικία των 60 ετών. Η γενική συμβουλή HT από την North American Menopause Society, την American Society for Reproductive Medicine, την Endocrine Society και άλλες ομάδες: Χρησιμοποιήστε τη χαμηλότερη δόση για το συντομότερο χρονικό διάστημα.
Επιπλοκές της εμμηνόπαυσης και η μετάβαση
Το κύριο χαρακτηριστικό της περιεμμηνόπαυσης και της εμμηνόπαυσης είναι η πτώση των επιπέδων ορμονών όπως τα οιστρογόνα, και μαζί με αυτό, μια συμπίπτουσα πτώση των πολλών προστατευτικών επιδράσεων των οιστρογόνων. Καθώς τα επίπεδα οιστρογόνων σας μειώνονται, μπορεί να αντιμετωπίσετε άλλες επιπλοκές.
Διαταραχές της διάθεσης
Όπως περιγράφηκε παραπάνω, ο κίνδυνος κατάθλιψης είναι υψηλότερος στις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ακόμη και σε εκείνες που δεν έχουν βιώσει ποτέ αυτή τη διαταραχή της διάθεσης.
Αύξηση βάρους
Όχι μόνο έχετε την τάση να αυξάνονται τα κιλά, αλλά αλλάζει η κατανομή του λίπους, με το μεγαλύτερο μέρος του να προσγειώνεται γύρω από την κοιλιά σας. Αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, υπέρταση, καρδιακές παθήσεις και ορισμένους καρκίνους.
Μεταβολικό σύνδρομο
Οι πιθανότητές σας να αναπτύξετε μεταβολικό σύνδρομο, μια σύνθετη συνέχεια καταστάσεων που περιλαμβάνει υψηλή αρτηριακή πίεση, κοιλιακό λίπος και υψηλή χοληστερόλη και σάκχαρο στο αίμα, αυξάνονται κατά 38 τοις εκατό μετά την εμμηνόπαυση.
Διαταραχές ύπνου
Οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση μπορεί να έχουν προβλήματα με το να αποκοιμηθούν και να μην παραμείνουν για ύπνο μόλις το κάνουν. Διατρέχουν επίσης κίνδυνο για αποφρακτική άπνοια ύπνου.
Καταπολέμηση του εμμηνοπαυσιακού λίπους στην κοιλιά και της αύξησης βάρους στη μέση ηλικία
Αυτό το επίμονο εφεδρικό ελαστικό γύρω από τη μέση σας οφείλει την ύπαρξή του στην πτώση των ορμονών, η οποία με τη σειρά της επιβραδύνει τον μεταβολισμό σας. Ο αριθμός της ζυγαριάς αυξάνεται και το λίπος μεταναστεύει από τους γοφούς και τους μηρούς στην κοιλιά σας.
Αντισταθείτε στις αλλαγές με αυτές τις συμβουλές:
- Ασκηθείτε τακτικά. Επικεντρωθείτε στην αερόβια για τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα. Προπόνηση δύναμης δύο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα. Εάν βυθιστείτε σε ένα κύμα άσκησης ή αρχίσετε να αισθάνεστε βαριεστημένοι, ανακατέψτε το με διάφορες δραστηριότητες ή ασκηθείτε με φίλους για να σας κρατηθείτε σε καλό δρόμο.
- Όταν τρώτε, ελέγξτε τις μερίδες σας και τρώτε τρία γεύματα την ημέρα. Μην τρώτε αργά το βράδυ και τρώτε υγιεινά σνακ αργά το απόγευμα. Επιλέξτε υγιεινά ακόρεστα λιπαρά.
- Μειώστε τα τρόφιμα σε εστιατόρια και σε πακέτο, τα οποία είναι γεμάτα με ανθυγιεινά λίπη, αλάτι και ζάχαρη.
- Ακολουθήστε την καλή υγιεινή του ύπνου. (Ο ανεπαρκής ύπνος ξυπνά τις ορμόνες της πείνας σας.)
- Μειώστε το άγχος, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινή διατροφή. Μιλήστε με τον γιατρό ή τον διατροφολόγο σας.
