Η σχιζοφρένεια είναι μια ψυχική ασθένεια, που χαρακτηρίζεται κυρίως από ψύχωση. Τα πιο κοινά συμπτώματά της περιλαμβάνουν παραισθήσεις, αυταπάτες και διαταραχές της σκέψης. Η σχιζοφρένεια αλλάζει τον τρόπο, με τον οποίο ένα άτομο σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται και δυσκολεύει το άτομο που ζει με την πάθηση, να διακρίνει μεταξύ του τι είναι πραγματικό και τι δεν είναι. Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη εντοπίσει τι ακριβώς προκαλεί τη σχιζοφρένεια, αλλά ορισμένες έρευνες και μελέτες κάνουν μια σύνδεση μεταξύ της πάθησης και της γενετικής.
Σχιζοφρένεια και γενετική
Οι πιθανότητές σας να αναπτύξετε την πάθηση ως αποτέλεσμα μιας γενετικής σχέσης αυξάνονται με την εγγύτητά σας με το άτομο, που έχει την πάθηση. Για παράδειγμα, εάν έχετε έναν δίδυμο που έχει τη διαταραχή, οι πιθανότητες να την εμφανίσετε και εσείς μπορεί να είναι έως και 65%.
Κανένα γονίδιο δεν μπορεί να προκαλέσει σχιζοφρένεια. Η έρευνα δείχνει, ότι πολλά διαφορετικά γονίδια και οι μεταλλάξεις τους θα μπορούσαν να προκαλέσουν την ανάπτυξη της πάθησης. Εάν έχετε ήδη γενετικό κίνδυνο να αναπτύξετε σχιζοφρένεια, είναι απαραίτητο να γνωρίζετε, ότι η έκθεση σε ορισμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες θα μπορούσε να αυξήσει αυτόν τον κίνδυνο. Τέτοιοι παράγοντες είναι:
- Επιπλοκές εγκυμοσύνης: Οι επιπλοκές της γέννησης και της εγκυμοσύνης θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο ενός παιδιού, που έχει ήδη γενετική προδιάθεση να αναπτύξει σχιζοφρένεια
- Στρες: Η έκθεση σε έντονο στρες ή η εμπειρία ενός τραυματικού γεγονότος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο να αναπτύξετε σχιζοφρένεια
- Κατάχρηση ναρκωτικών: Η κατάχρηση ναρκωτικών, όπως η κάνναβη και τα παραισθησιογόνα, μπορεί να προκαλέσει σχιζοφρένεια, εάν είστε γενετικά επιρρεπείς στην πάθηση
- Δομή του εγκεφάλου: Οι διαφορές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου θα μπορούσαν, επίσης, να προκαλέσουν σχιζοφρένεια. Οι επιστήμονες πιστεύουν, ότι οι αλλαγές στον εγκέφαλο που συμβαίνουν κατά την εφηβεία, μπορεί να πυροδοτήσουν την ανάπτυξη ψυχωσικών καταστάσεων, ειδικά σε άτομα που είχαν ήδη γενετική προδιάθεση να αναπτύξουν την πάθηση.
Αιτίες σχιζοφρένειας
Υπάρχει άφθονη έρευνα που δείχνει, ότι η σχιζοφρένεια συνδέεται στενά με τη γενετική ενός ατόμου. Εάν έχετε έναν γονέα ή στενό συγγενή που πάσχει από σχιζοφρένεια, έχετε μία στις δέκα πιθανότητες να αναπτύξετε τη διαταραχή. Συγκριτικά, τα άτομα που δεν έχουν γενετική σχέση με τη διαταραχή έχουν 1 στις 100 πιθανότητες να την εμφανίσουν.
Ερευνητές στη Δανία διαπίστωσαν, ότι στο ένα τρίτο των περιπτώσεων όπου ένα πανομοιότυπο δίδυμο είχε την πάθηση, το άλλο ήταν πιθανό να την αναπτύξει. Ωστόσο, σε μη πανομοιότυπα δίδυμα, αυτό συνέβη μόνο στο 7% περίπου των περιπτώσεων. Εάν και οι δύο γονείς σας έχουν διαγνωστεί με την πάθηση, διατρέχετε 50% κίνδυνο να την αναπτύξετε επίσης.
Ιατρικοί ειδικοί και ερευνητές δεν έχουν ακόμη ανακαλύψει τι ακριβώς προκαλεί τη σχιζοφρένεια. Η ανάπτυξη της διαταραχής έχει αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, που περιλαμβάνουν γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι γενετικές μεταλλάξεις έχουν αναγνωριστεί ως ο πιο κοινός παράγοντας κινδύνου για σχιζοφρένεια. Πολλαπλές γενετικές αλλαγές που από μόνες τους θα είχαν μια μικρή επίδραση, θα μπορούσαν να συνδυαστούν και να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης.
Οι ερευνητές παρατήρησαν, επίσης, μια σχέση μεταξύ μιας ανισορροπίας στους χημικούς αγγελιοφόρους στον εγκέφαλό σας και της σχιζοφρένειας. Ορισμένες έρευνες δείχνουν, ότι μια αλλαγή στα επίπεδα της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης στον εγκέφαλό σας θα μπορούσε να προκαλέσει σχιζοφρένεια.
Διάγνωση
Η διάγνωση της σχιζοφρένειας γίνεται μετά από διαβούλευση με έναν ειδικό γιατρό, ο οποίος θα διασταυρώσει τα συμπτώματά σας με τη λίστα συμπτωμάτων, που παρέχεται από το DSM-5. Η διάγνωση της σχιζοφρένειας τίθεται, εάν ένα άτομο έχει δύο ή περισσότερα βασικά συμπτώματα, τις περισσότερες φορές για ένα μήνα, και κάποια ψυχική διαταραχή σε διάστημα έξι μηνών, μία από τις οποίες πρέπει να είναι παραισθήσεις, αυταπάτες ή αποδιοργανωμένη ομιλία για τουλάχιστον ένα μήνα.
Τα βασικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας περιλαμβάνουν:
- Ψευδαισθήσεις
- Παραισθήσεις
- Κατατονική συμπεριφορά
- Σοβαρή αποδιοργάνωση
- Διαταραγμένη σκέψη
- Μειωμένη συναισθηματική έκφραση
Για να δώσει μια οριστική διάγνωση, ο γιατρός σας θα πραγματοποιήσει μια φυσική εξέταση και θα εξετάσει το ιατρικό ιστορικό σας. Δεν υπάρχουν εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της σχιζοφρένειας, αλλά ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει ορισμένες εξετάσεις, όπως αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία, για να αποκλείσει τυχόν άλλες καταστάσεις, που αντικατοπτρίζουν τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας. Ο γιατρός σας θα διασφαλίσει, ότι τα συμπτώματά σας δεν προκαλούνται από κατάχρηση ουσιών ή άλλη ψυχική διαταραχή.
Θεραπευτική αγωγή
Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για τη σχιζοφρένεια, κυρίως επειδή οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν μια μεμονωμένη αιτία. Ωστόσο, υπάρχουν επιλογές θεραπείας, που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της καθημερινής λειτουργίας ενός ατόμου, που ζει με την πάθηση.
Φαρμακευτική αγωγή
Τα αντιψυχωσικά φάρμακα χορηγούνται συνήθως για τη μείωση της σοβαρότητας των ψυχωτικών συμπτωμάτων, που χαρακτηρίζουν αυτή την κατάσταση. Ωστόσο, δεν διασφαλίζουν ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω ψυχωτικά επεισόδια. Όταν αρχίσετε να παίρνετε αντιψυχωσικά φάρμακα, ενδέχεται να εμφανίσετε κάποιες παρενέργειες, όπως αύξηση βάρους και ανησυχία. Αυτά τα συμπτώματα είναι πιο πιθανό να υποχωρήσουν με την πάροδο του χρόνου. Εάν δεν υποχωρήσουν ή επιδεινωθούν, μιλήστε αμέσως με τον γιατρό σας.
Άλλες παρενέργειες των αντιψυχωσικών φαρμάκων περιλαμβάνω:
- Θολή όραση
- Υπνηλία
- Ξηρό στόμα
- Μυϊκοί σπασμοί
- Ανησυχία
- Τρόμος
Ακόμα κι αν παρατηρήσετε σημαντική βελτίωση στα συμπτώματά σας και αισθάνεστε, ότι δεν χρειάζεστε πλέον φάρμακα, δεν θα πρέπει να διακόψετε οποιοδήποτε φάρμακο, που σας έχει συνταγογραφηθεί για τη σχιζοφρένεια, χωρίς να συμβουλευτείτε πρώτα τον γιατρό σας.
Ψυχοθεραπεία
Συνήθως συνιστώνται ψυχοθεραπευτικές θεραπείες, όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία και η εκπαίδευση δεξιοτήτων συμπεριφοράς για να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας. Αυτές οι θεραπείες συνιστώνται παράλληλα με φαρμακευτική αγωγή και όχι ως υποκατάστατο. Οι θεραπείες ψυχοθεραπείας σας βοηθούν να εξοπλίσετε με τις δεξιότητες για να διαχειριστείτε τα συμπτώματά σας και να βελτιώσετε την καθημερινή σας λειτουργία.
