Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες ή αφροδίσια νοσήματα ονομάζονται ασθένειες ή μολύνσεις οι οποίες μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο κυρίως μέσω σεξουαλικών σχέσεων. Οι ασθένειες αυτές μπορεί να οφείλονται σε βακτήρια, σε ιούς, σε παράσιτα ή σε πρωτόζωα. Τυπικά παραδείγματα ασθενειών που οφείλονται σε βακτήρια είναι τα χλαμύδια, η γονόρροια και η σύφιλη. Ιογενή σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι o HPV, η ηπατίτιδα Β, η ηπατίτιδα C, ο Ιός Έρπης, το AIDS και άλλα. Τυπικό παράδειγμα για παράσιτα είναι οι ψείρες του εφηβαίου, ενώ σε πρωτόζωα οφείλονται οι τριχομονάδες. Η χρήση προφυλακτικού κατά την ερωτική επαφή προστατεύει σε σημαντικό βαθμό τη μετάδοση κάποιων από αυτά τα νοσήματα, όπως το AIDS.
A. Ιογενή Αφροδίσια νοσήματα
1. AIDS – HIV
AIDS είναι τα αρχικά των λέξεων Acquired Immunodeficiency Syndrome (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας). Είναι το τελικό στάδιο μιας λοίμωξης που προκαλείται από έναν ιό, τον ιό HIV (Human Immunodeficiency Virus). Ο οργανισμός του ανθρώπου διαθέτει μια τεράστια ποικιλία αμυντικών όπλων απέναντι στα χιλιάδες μικρόβια και τους μικροοργανισμούς που υπάρχουν στο περιβάλλον. Την άμυνα αυτή την έχει αναλάβει το ανοσοποιητικό σύστημα. Το σύστημα αυτό αποτελείται από διάφορες ομάδες κυττάρων και κυρίως από λεμφοκύτταρα. Το κυριότερο από τα κύτταρα αυτά, ο «αρχηγός» θα λέγαμε της «αμυντικής ομάδας» του οργανισμού, είναι το Τ4 λεμφοκύτταρο. Τι ακριβώς κάνει το κύτταρο αυτό; Μόλις κάποιο μικρόβιο εισβάλλει στον οργανισμό, αυτό είναι που δίνει το σύνθημα και στη συνέχεια συντονίζει όλες τις αμυντικές ενέργειες του οργανισμού, ώστε τελικά να σκοτωθεί ο ξένος εισβολέας. Δυστυχώς όμως, ο ιός του AIDS αποδείχθηκε ο «πονηρότερος» των ιών, και βέβαια ο πιο επικίνδυνος : μπαίνοντας στο αίμα, προσβάλλει ακριβώς αυτά τα κύτταρα και τα χρησιμοποιεί σαν εργοστάσια παραγωγής νέων ιών ενώ ταυτόχρονα τα καταστρέφει. Το αποτέλεσμα είναι μοιραίο. Η άμυνα του οργανισμού καταρρέει με συνέπεια μικρόβια που σε φυσιολογικά άτομα δεν προκαλούν νόσο, σε ασθενείς με ΑIDS, να προκαλούν σοβαρές και συχνά θανατηφόρες αρρώστιες.
Φορείς
Είναι το άτομο που έχει μολυνθεί με τον ιό, αλλά δεν έχει νοσήσει ακόμα (δηλ. δεν έχει παρουσιάσει κανένα σύμπτωμα). Λέγεται και HIV (+) άτομο ή οροθετικός για HIV. Το άτομο αυτό μεταδίδει τον ιό στους άλλους μέσω της σεξουαλικής επαφής, αίματος ή με τον τοκετό (περιγεννητική μετάδοση).
Τα Στοιχεία: Η νεολαία όλου του κόσμου απειλείται από το AIDS. Από τα 40 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν με AIDS, περισσότεροι από τον ένα στους τέσσερις (11,8 εκατομμύρια) είναι ηλικίας 15 με 24 ετών. Αυτή τη στιγμή, οι μισές από τις νέες μολύνσεις παρουσιάζονται μεταξύ νέων. Οι νέοι και τα παιδιά που βρίσκονται σε προεφηβική ηλικία είναι ένας ζωτικός παράγοντας για την αναχαίτιση της διάδοσης του AIDS και χρειάζονται τη γνώση και την απαραίτητη υποστήριξη για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τον ιό HIV.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ ΑΠΟ ΤΟ AIDS
ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ
- ΜΕ ΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΠΑΦΗ
- ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΣΥΡΙΓΓΩΝ ΚΑΙ ΒΕΛΟΝΩΝ ΜΟΛYΣΜΕΝΩΝ ΜΕ ΙΟ ΤΟΥ AIDS
- ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΥΟ ΜΗΤΕΡΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΜΟΛΥΝΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ, ΤΟΥ ΤΟΚΕΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ
ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ
- Η ΣΩΣΤΗ ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΥΓΙΕΙΝΗΣ
- ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΦΥΛΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
- ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ
- Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΚΟΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΒΕΛΟΝΩΝ
- ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ
Το AIDS και τι πρέπει να γνωρίζουμε
- Ο κυριότερος τρόπος μετάδοσης στους εφήβους και ενήλικες είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής.
- Δεν πρέπει να έχουμε ποτέ σεξουαλική σχέση με κάποιον, χωρίς προφυλακτικό.
- Μία φορά μπορεί να είναι αρκετή για να μπει ο ιός στο αίμα μας. Γι αυτό μη βάζουμε κάθε φορά τον εαυτό μας μπροστά σε ένα δίλημμα, που μπορεί να αποδειχτεί θανάσιμο.
- Ο φορέας του AIDS δεν διακρίνεται από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά.
- Το AIDS αφορά και τις γυναίκες.. Μόνο το 1996 καταγράφηκαν περισσότερες από 1.000.000 νέες μολύνσεις σε γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Υπολογίζεται ότι μέχρι σήμερα περίπου 13.000.000 γυναίκες έχουν μολυνθεί.
- Είναι πιο εύκολο να μολυνθεί μία γυναίκα από έναν οροθετικό άνδρα – φορέα, με τη σεξουαλική επαφή παρά το αντίστροφο.
- Το AIDS δεν μεταδίδεται στις κοινωνικές επαφές (χειραψίες, συζητήσεις, συνεύρεση σε κλειστούς χώρους κ.λ.π.).
- Το AIDS δεν μεταδίδεται από τις τουαλέτες, από το βήχα και το φτέρνισμα, από την κοινή χρήση πλυντηρίων, από έντομα, από ζώα, από την πισίνα ή τη θάλασσα.
- Ο ιός του AIDS δεν ζει στον αέρα και στο νερό και καταστρέφεται εύκολα με κοινά απολυμαντικά (οινόπνευμα, αραιό διάλυμα χλωρίνης).
- Ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει εάν έχει μολυνθεί με τον ιό του AIDS, κάνοντας το ειδικό τεστ αντισωμάτων στο αίμα. Το τεστ αυτό, ανιχνεύει τα αντισώματα που δημιουργούνται στον οργανισμό μετά τη μόλυνση και για να παραχθούν χρειάζεται να περάσουν 6-8 εβδομάδες. Ένα τεστ βιαστικό, από μη ειδικό εργαστήριο, μπορεί να οδηγήσει σε λάθος αποτέλεσμα. Το τεστ γίνεται δωρεάν στα ειδικά κέντρα αναφοράς του AIDS και στα νοσοκομεία.
ΗΠΑΤΙΤΙΔΕΣ B, C
Τι είναι η ηπατίτιδα;
Ηπατίτιδα είναι η φλεγμονή του ήπατος που μπορεί να προκληθεί από ιούς, τοξικές ουσίες (φάρμακα, αλκοόλ) ή και από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Τα σημαντικότερα αίτια που προκαλούν ηπατίτιδα είναι οι ιοί και απ’ αυτούς συχνότεροι είναι οι ιοί Ηπατίτιδας Α, Β, C, D και Ε. Έτσι μιλάμε για ηπατίτιδα Α, για ηπατίτιδα Β, C, κ.λπ.
Η ηπατίτιδα μπορεί να είναι οξεία, να εμφανισθεί δηλαδή ξαφνικά σε λίγες εβδομάδες μετά τη μετάδοση του ιού και να θεραπευθεί. Μπορεί επίσης να γίνει χρόνια, οπότε το αίτιο παραμένει περισσότερο από 6 μήνες, πράγμα που συμβαίνει στην ηπατίτιδα Β και κυρίως στην ηπατίτιδα C.
Η οξεία ηπατίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί με ίκτερο, ανορεξία, μεγάλη καταβολή δυνάμεων και άλλες διαταραχές αλλά πολύ συχνά δεν έχει συμπτώματα και μπορεί να περάσει απαρατήρητη.
Η χρόνια ηπατίτιδα δεν έχει ιδιαίτερα συμπτώματα στους περισσότερους αρρώστους. Είναι μια ύπουλη αρρώστια που εξελίσσεται προοδευτικά και μερικές φορές καταλήγει σε πολύ σοβαρή ηπατοπάθεια όπως κίρρωση, ηπατική ανεπάρκεια και καρκίνος του ήπατος. Η εξέλιξη της λοίμωξης εξαρτάται ιδιαίτερα από την ηλικία μόλυνσης. Όσο νεώτερο είναι το άτομο, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο κίνδυνος να γίνει χρονία η λοίμωξη.
2. Ο ιός της ηπατίτιδας Β (HBV)
Ο ιός της ηπατίτιδας Β (Hepatitis B virus – HBV) ανήκει στην οικογένεια Hepadnaviridae (Hepa – ήπαρ, dna – περιέχει δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ DNA), είναι ένας DNA ιός, πολύ ανθεκτικός. H εξέλιξη της HBV λοίμωξης αρχίζει από τη στιγμή της μόλυνσης από τον ιό και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα κλινικών εκδηλώσεων που ποικίλλει. Σε ποσοστό 30-40% των περιπτώσεων η πάθηση περνάει απαρατήρητη με ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα. Στην οξεία φάση οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν έντονα συμπτώματα (πυρετό, ανορεξία, κόπωση, εμετούς, ίκτερο, σκούρα ούρα και αποχρωματισμένα κόπρανα) ενώ στην χρόνια μορφή της νόσου, που εμφανίζεται στο 10% των προσβεβλημένων και είναι πολύ σοβαρή, μπορεί να προκαλέσει κίρρωση του ήπατος και καρκίνο. Οι φορείς που μολύνονται από ηπατίτιδα Β έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν την χρόνια μορφή της νόσου.
Ο ιός της Ηπατίτιδας Β προσβάλλει το 5% του πληθυσμού της γης (350.000.000 άτομα) ενώ στη χώρα μας, η συχνότητα των “φορέων” είναι περίπου 3%, ενώ είναι αυξημένη μεταξύ των οικονομικών μεταναστών (συνολικά υπολογίζεται σε 500.000 άτομα).
Πώς μεταδίδεται ο ιός της ηπατίτιδας Β;
Ο ιός της ηπατίτιδας Β μεταδίδεται:
- με σεξουαλική επαφή χωρίς τη χρήση προφυλακτικού, με άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό
- με την κοινή χρήση συριγγών ή άλλων εργαλείων για την προετοιμασία υλικού για τη χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών
- από μολυσμένη μητέρα σε παιδί κατά τον τοκετό (κάθετη μετάδοση)
- με την κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων (ξυραφάκια, οδοντόβουρτσα, νυχοκόπτες)
- χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών
- με τρύπημα με μολυσμένη βελόνα ή αιχμηρό αντικείμενο (π.χ. συνήθης τρόπος μετάδοσης σε προσωπικό νοσοκομείου ή κατά την εκτέλεση τατουάζ)
- με μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του (εξαιρετικά σπάνια πια λόγω του συστηματικού ελέγχου στις αιμοδοσίες)
Ο ιός της ηπατίτιδας Β δεν μεταδίδεται με:
- νερό, τροφή
- σκεύη μαγειρικά ή εστιάσεως
- με κοινή χρήση της τουαλέτας
την κοινωνική επαφή (χειραψία, αγκαλιά, φιλί, βήχας, φτέρνισμα)
Άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για ηπατίτιδα Β, είναι:
- τα άτομα που έχουν σεξουαλική επαφή με πάσχοντες
- ομοφυλόφιλοι άνδρες
- όσοι έχουν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους ή έχουν άλλο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα
- νεογνά μολυσμένων μητέρων
- χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών
- επαγγελματίες υγείας
- ασθενείς σε μονάδες τεχνητού νεφρού
- μέλη οικογένειας χρόνιων πασχόντων από ηπατίτιδα Β που δεν έχουν εμβολιαστεί
Τι μπορώ να κάνω για να προστατευτώ από την ηπατίτιδα Β;
- ο εμβολιασμός αποτελεί το καλύτερο μέτρο πρόληψης
- χρησιμοποιείτε προφυλακτικό κατά τη σεξουαλική επαφή
- μη μοιράζεστε ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, νυχοκόπτες, κτλ
- σκεφθείτε τους κινδύνους, εάν επιθυμείτε να κάνετε τατουάζ ή τρύπημα διαφόρων σημείων του σώματος
3. Ο ιός της ηπατίτιδας C (HCV)
Ο ιός της ηπατίτιδας Β (Hepatitis C virus – HCV) είναι ένας RNA ιός, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους ιούς της Ηπατίτιδας, είναι ο δυσκολότερος αντίπαλος του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο ποσοστό των ασθενών, που φέρουν τον ιό – περίπου 80-90% των περιπτώσεων – νοσούν χρονίως από την ασθένεια με βασική επίπτωση την κίρρωση του ήπατος (εκφυλισμός των ιστών του συκωτιού) και δη την αναστολή της λειτουργίας του ήπατος.
Στην Ελλάδα, βάσει των σχετικών ερευνών, ο αριθμός των κρουσμάτων υπολογίζεται περίπου σε 100.000 άτομα που έχουν μολυνθεί από τον ιό της ηπατίτιδας C. Τα τελευταία χρόνια καταγράφονται περίπου 10.000-11.000 νέα κρούσματα και περίπου 400 θάνατοι ασθενών με Ηπατίτιδα C.
Τα βασικά πρώτα συμπτώματα της πρώιμης φάσης, αν και με δυσκολία γίνονται αντιληπτά από το φορέα του ιού της Ηπατίτιδας C είναι : κόπωση, ίκτερος μικρός πυρετός (δέκατα), πόνος στους μύες και τις αρθρώσεις, ναυτία, τάση προς εμετό, απώλεια όρεξης, απροσδιόριστος πόνος στους κοιλιακούς μύες και σπανιότερα διάρροια.
Σε αρκετές περιπτώσεις τα συμπτώματα της Ηπατίτιδας C παρερμηνεύονται ως συμπτώματα γρίπης. Σε πιο προχωρημένα στάδια της ασθένειας, τα συμπτώματα γίνονται πιο εμφανή (και ανησυχητικά) με κύρια: το υποκίτρινο χρώμα δέρματος, το πρήξιμο στην κοιλιακή χώρα – λόγω παρακράτησης υγρών (που συνδέονται με ένδειξη σοβαρής βλάβης της λειτουργίας του ήπατος). Σοβαρός είναι ο κίνδυνος και της αναστολής των βασικών λειτουργιών του ασθενούς (κώμα).
Θεραπεία
Έως σήμερα, δεν υπάρχει εμβόλιο για την Ηπατίτιδα C λόγω της συνεχούς μετάλλαξης του ιού. Δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις, ότι βρισκόμαστε κοντά στην ανακάλυψη ενός εμβολίου πρόληψης ή θεραπείας για τον ιό της Ηπατίτιδας C. Ωστόσο, με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, η εξέλιξη της ασθένειας αναστέλλεται.
Πώς μεταδίδεται ο ιός της ηπατίτιδας C;
Ο ιός μεταδίδεται άμεσα με πρόσμιξη αίματος ή γενετήσιων υγρών σε άμεση (ενδοφλέβια) ή έμμεση (επιδερμική) επαφή. Τρόποι μετάδοσης περιλαμβάνουν:
- σεξουαλική επαφή
- διάτρηση δέρματος και τατουάζ
- κοινόχρηστα είδη προσωπικής υγιεινής (ξυριστικές μηχανές και λεπίδες ξυρίσματος, οδοντόβουρτσες, νυχοκόπτες)
- τραυματισμοί με αιμορραγία
- μη αποστειρωμένες βελόνες
- μετάγγιση αίματος
- από μολυσμένη μητέρα σε παιδί κατά τον τοκετό (κάθετη μετάδοση)
4. ‘Eρπης γεννητικών οργάνων (HSV-2)
Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί ιοί που προκαλούν έρπητα.
- Ο απλός έρπης τύπου 1 (Herpes Simplex Virus 1 –ΗSV1) προκαλεί επιχείλιο έρπητα που εμφανίζεται στα χείλια, το στόμα και το πρόσωπο,
- Ο απλός έρπης τύπου 2 (Herpes Simplex Virus 2 –ΗSV2) προκαλεί έρπητα των γεννητικών οργάνων
- Ο ιός Varicella Zoster Virus(VZV) προκαλεί έρπητα ζωστήρα (ανεμοβλογιά)
Και οι τρεις ιοί προκαλούν φουσκάλες και έλκη (πληγές), τα οποία εκδηλώνονται σε διαφορετικά σημεία και με διαφορετική ένταση ανάλογα με τον τύπο του ιού.
Ο απλός έρπης τύπου 1 και 2 (Herpes Simplex Virus1,2 –ΗSV1-HSV2), λοιπόν που προκαλεί έρπητα των γεννητικών οργάνων, προσβάλλει την επιδερμίδα στη βάλανο του πέους, στην ακροποσθία (πετσάκι) και στον κορμό του πέους. Ακόμη μπορεί να εμφανιστεί στον πρωκτό ή και στους γλουτούς. Από την επιδερμίδα ο ιός μπαίνει μέσα στα νεύρα και παραμένει εκεί δια βίου σε κατάσταση «χειμερίας νάρκης». Μπορεί ακόμη να εμφανιστεί στην εσωτερική επιφάνεια του στόματος και του φάρυγγα.
Συμπτώματα
Συνήθως 3-9 μέρες μετά τη μόλυνση εμφανίζεται ερυθρότητα και μικρές φυσαλίδες γεμάτες με υγρό στην προσβεβλημένη περιοχή, που συνοδεύονται από πόνο σαν κάψιμο. Οι φυσαλίδες σπάζουν, σχηματίζουν κρούστα και εξελίσσονται σε μικρά έλκη που θεραπεύονται από μόνα τους σε 2-3 εβδομάδες. Σε εντόπιση του ιού στο στόμα και τον φάρυγγα μπορεί να υπάρχει έντονος πόνος. Σε εντόπιση στον πρωκτό, μπορεί να υπάρχει πόνος και αιματηρό έκκριμα. Όμως η επαφή με τον ιό του έρπητα ποικίλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σε μερικούς δεν υπάρχει κανένα σύμπτωμα, ενώ σε λίγους μπορεί να εμφανιστεί πυρετός, πόνος στους μύες και πονοκέφαλος. Σε άτομα που έχουν ήδη περάσει έρπητα στα χείλη, τα συμπτώματα είναι ελαφρύτερα, λόγω υπάρξεως αντισωμάτων κατά του ιού στο αίμα.
Μεταδοτικότητα
Μεταδίδεται με την επαφή με τις φυσαλίδες. Οι φορείς μπορούν να μεταδώσουν τον ιό ακόμη και χωρίς να παρουσιάζουν συμπτώματα. Η μετάδοση μπορεί να γίνει με άμεση δερματική επαφή, κάνοντας σεξ χωρίς προφυλακτικό, με στοματικό σεξ ή με στοματο-πρωκτική επαφή.
Εξέλιξη
Δεδομένου ότι ο ιός παραμένει για πάντα μέσα στο σώμα, μπορεί να ξαναεμφανιστεί όταν η άμυνα του οργανισμού έχει πέσει, και να ξανακάνει άλλο ένα επεισόδιο της νόσου (αναζωπύρωση). Πριν από την αναζωπύρωση το άτομο αισθάνεται επί μέρες ή ώρες τσιμπήματα, κάψιμο ή γαργάλημα στην περιοχή όπου θα εμφανιστούν οι φυσαλίδες. Με την πάροδο του χρόνου τα επεισόδια γίνονται πιο αραιά και λιγότερο σοβαρά. Περίπου το 80% των ατόμων που έχουν εκδηλώσει για πρώτη φορά έρπητα γεννητικών οργάνων θα εμφανίσουν τουλάχιστον μία αναζωπύρωση. Το πιο συχνό σενάριο είναι περιοδικές αναζωπυρώσεις (περίπου 4 το χρόνο με μειούμενη συχνότητα). Παράγοντες που προκαλούν την αναζωπύρωση είναι το παρατεταμένο στρες, η κατάχρηση αλκοόλ, το δυνατό ηλιακό φως (υπεριώδες), καθώς και όλες οι παθήσεις που ελαττώνουν την άμυνα του οργανισμού.
Θεραπεία
Η θεραπεία του έρπητα γίνεται με ειδικά φάρμακα, τα ιοστατικά (τα αντιβιοτικά δεν κάνουν απολύτως τίποτε). Δεδομένου ότι ο ιός δεν είναι δυνατόν να εκριζωθεί, αλλά παραμένει στον οργανισμό δια βίου, στόχος την θεραπείας είναι να:
- ελαττώσει τη διάρκεια του εκάστοτε επεισοδίου, να επιταχύνει την επούλωση και εμμέσως να μικρύνει τη μολυσματική περίοδο,
- να ελαττώσει τον αριθμό των αναζωπυρώσεων ή να τις σταματήσει εντελώς.
Προφύλαξη
Δεν υπάρχει εμβόλιο. Συνιστάται η χρήση προφυλακτικού σε όλες τις σεξουαλικές επαφές. Άτομα μολυσμένα με έρπητα μπορεί να είναι μεταδοτικά τόσο όταν έχουν ορατά συμπτώματα της νόσου, αλλά ακόμη και χωρίς συμπτώματα. Άτομα με συμπτώματα είναι μεταδοτικά από την αρχή του επεισοδίου μέχρι την αποθεραπεία και του τελευταίου έλκους. Ό έρπης στα χείλη ή στο πρόσωπο μπορεί να μεταδοθεί στα γεννητικά όργανα μέσω του στοματικού σεξ.
5. Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV–HumanPappilomaVirus)
O HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) είναι ένας επιθηλιοτρόπος ιός, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει και παρουσιάζεται μόνο στα επιθήλια του σώματος μας. Επιθήλια είναι τα καλύμματα του σώματος μας, είτε είναι εσωτερικά είτε εξωτερικά π.χ. το δέρμα, ο στοματικός βλεννογόνος, ο λαρυγγικός βλεννογόνος, ο κόλπος, τράχηλος της μήτρας, ο πρωκτός κ.ά. Μεταδίδεται μόνο από την περιοχή της βλάβης όταν έρθει σε επαφή με άλλα επιθήλια. Αυτό σημαίνει ότι δεν μεταδίδεται όπως ο ιός του AIDS (HIV), o ιός της ηπατίτιδας και άλλοι, που μεταδίδονται με το αίμα ή με άλλα υγρά του σώματος. Οι διάφοροι τύποι του ιού ΗPV δηλαδή, μεταδίδονται με την τριβή προσβεβλημένου επιθηλίου με επιθήλιο και ο καθένας από αυτούς έχει περιοχή προτίμησης που παρουσιάζεται ή που παραμένει σε λανθάνουσα μορφή.
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής – είτε μέσω διείσδυσης είτε ακόμη κάποιες φορές και χωρίς ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Λόγω της ευκολίας της μετάδοσής του, κάθε σεξουαλικά ενεργή γυναίκα και άνδρας κινδυνεύει να προσβληθεί από τον ιό. Γεγονός είναι ότι έως και 80% των σεξουαλικά ενεργών ανθρώπων θα προσβληθεί από λοίμωξη με κάποιο τύπο του ιού HPV κάποια στιγμή στη ζωή της.
Και ενώ τα προφυλακτικά μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο λοίμωξης από τον ιό δεν σας προστατεύουν πλήρως. Αυτό συμβαίνει γιατί η ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή δεν είναι απαραίτητη για τη μετάδοση του ιού.
Αν πάθετε λοίμωξη με κάποιον τύπο του ιού HPV συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα στα πρώιμα στάδια. Ωστόσο, ένα τεστ Παπανικολάου μπορεί να προσφέρει έγκαιρο εντοπισμό των κυτταρικών αλλοιώσεων, αναδεικνύοντας έτσι γιατί είναι τόσο σημαντικός ο τακτικός έλεγχος με τεστ Παπανικολάου.
Πόσο συχνές είναι οι μολύνσεις με HPV;
Στις ΗΠΑ, ο ιός HPV θεωρείται ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός. Μερικές μελέτες εκτιμούν πως η πλειοψηφία του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού έχει εκτεθεί σε μόλυνση με τουλάχιστον ένα τύπο του ιού. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι δεν εμφανίζουν κάποιο σύμπτωμα. Ακριβώς επειδή ο HPV είναι τόσο κοινός και εύκολο να μεταδοθεί, δεν χρειάζεται κανείς να έχει πολλούς ερωτικούς συντρόφους για να έρθει σε επαφή με αυτόν.
Μύθοι και Αλήθειες για τη σχέση μεταξύ του HPV και του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας
- Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι του ιού. Αυτοί μπορεί να προκαλέσουν κονδυλώματα, μυρμηγκίες, θηλώματα στο δέρμα, να αποικήσουν τον τράχηλο της μήτρας και να προκαλέσουν ή να μην προκαλέσουν προκαρκινικές αλλαγές στα κύτταρά του.
- Μερικοί μόνο από τους τύπους του ιού είναι συνδεδεμένοι με τον καρκίνο του τραχήλου. Αυτοί ονομάζονται ‘υψηλού κινδύνου’.
- Οι τύποι του ιού που προκαλούν τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων δεν σχετίζονται με τον καρκίνο του τραχήλου. Αυτοί ονομάζονται ‘χαμηλού κινδύνου’.
- Συχνά κάποια άτομα εκτίθενται σε περισσότερους από έναν τύπους του ιού, μερικοί από τους οποίους μπορεί να είναι και υψηλού κινδύνου. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι φορείς δεν παρουσιάζουν ποτέ καρκίνο του τραχήλου.
- Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συνήθως αναπτύσσεται μετά από πολλά χρόνια.
- Η πλειοψηφία των γυναικών που εμφανίζουν καρκίνο του τραχήλου δεν έχει κάνει ποτέ Παπ τεστ ή δεν έχει κάνει τα τελευταία πέντε χρόνια.
- Ο καρκίνος του τραχήλου μπορεί να προληφθεί αν μια γυναίκα κάνει το Παπ τεστ και την κλινική εξέταση κάθε χρόνο στον γυναικολόγο της. Με τον τρόπο αυτό αν βρεθούν ανώμαλα κύτταρα, παρακολουθούνται και εάν επιμείνουν αφαιρούνται.
- Τις περισσότερες φορές οι άνδρες δεν αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τις γυναίκες, ακόμη και αν φέρουν τους ιούς υψηλού κινδύνου.
Α. Κονδυλώματα
Ποιά είναι τα συμπτώματα των Κονδυλωμάτων;
Μερικοί μόνο τύποι HPV προκαλούν Κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα. Άλλοι πάλι τύποι μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στα κύτταρα των επιφανειακών στιβάδων του δέρματος (μυρμηγκίες) ή του βλεννογόνου (τράχηλος της μήτρας).
Με τι μοιάζουν τα κονδυλώματα;
Τα κονδυλώματα εμφανίζονται ως προεξοχές του δέρματος με αλλαγή της αρχιτεκτονικής του. Μπορεί να είναι μονήρη ή πολλαπλά και να μοιάζουν με μικρά σπυράκια ή το συχνότερο με μικροσκοπικό κουνουπίδι. Τις περισσότερες φορές έχουν το χρώμα του δέρματος, αλλά μπορεί να είναι και λίγο λευκότερα. Δεν προκαλούν κνησμό, πόνο ή αίσθημα καύσου. Πολλές φορές, όταν το μέγεθος των κονδυλωμάτων είναι πολύ μικρό, δεν φαίνονται με γυμνό μάτι και ονομάζονται ‘υποκλινικά’. Στις περιπτώσεις αυτές οι πάσχοντες μπορεί να μην γνωρίζουν καν ότι φέρουν τον HPV. Οι τύποι του ιού που προκαλούν κονδυλώματα δεν σχετίζονται με τον καρκίνο και είναι ουσιαστικά αβλαβείς. Η παρουσία τους απλά υποδηλώνει την λοίμωξη από τον ιό.
Πού μπορούν να εμφανιστούν τα κονδυλώματα;
Στις γυναίκες στο αιδοίο, στον κόλπο, στην περιπρωκτική χώρα, στη βουβωνική χώρα και στον τράχηλο της μήτρας (πιό σπάνια). Στους άντρες στο πέος, στο όσχεο, στην περιπρωκτική χώρα, στη βουβωνική χώρα.
Πόσο συχνά μπορούν να υποτροπιάσουν τα κονδυλώματα;
- Πολλοί ασθενείς προσβάλλονται μόνο μια φορά, μα σε κάποιους εμφανίζονται συχνές υποτροπές.
- Ο ιός θεωρείται ενεργός όταν τα κονδυλώματα είναι παρόντα.
- Όταν δεν υπάρχουν κονδυλώματα, θεωρούμε πως ο ιός βρίσκεται σε λανθάνουσα φάση στα κύτταρα του δέρματος και ότι δεν μπορεί να μεταδοθεί.
- Τις περισσότερες φορές το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιμετωπίζει τον ιό ή τον καθιστά αδρανή για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
- Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς πότε μεταδόθηκε ο ιός, γιατί τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν σε διάστημα μιας εβδομάδας, μερικών μηνών ή ακόμη και ποτέ μετά από επαφή με άτομο το οποίο είναι φορέας του ιού.
Πώς κολλά κάποιος τα κονδυλώματα;
- Οποιοδήποτε σεξουαλικά ενεργό άτομο μπορεί να προσβληθεί από τον ιό.
- Οι τύποι του HPV που προκαλούν κονδυλώματα μεταδίδονται συνήθως με απλή δερματική επαφή κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης με κάποιον που έχει ενεργή λοίμωξη.
- Δεν γνωρίζουμε πολλά για μετάδοση του ιού σε υποκλινικές περιπτώσεις. Το σίγουρο είναι πως μπορεί μεν να μεταδίδεται πολύ εύκολα ο ιός αν υπάρχει ενεργό κονδύλωμα, δεν αποκλείεται όμως να μεταδίδεται ακόμη και όταν δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα.
- Οι τύποι του ιού που προκαλούν κονδυλώματα είναι διαφορετικοί από αυτούς που προκαλούν συμπτώματα στα χέρια (π.χ. Μυρμηγκίες). Κατά συνέπεια, τα κονδυλώματα δεν μεταδίδονται αν ακουμπήσουμε τα χέρια ή τα πόδια κάποιου που έχει έκφραση του ιού των κονδυλωμάτων εκεί και αυτό επειδή οι βλάβες αυτές οφείλονται σε άλλους τύπους του HPV.
- Τα κονδυλώματα δεν είναι συχνά στο στόμα και γι’ αυτό πιστεύεται ότι η μετάδοση του συγκεκριμένου τύπου του ιού είναι πιο δύσκολη με τον στοματικό έρωτα.
Πώς μπορεί ένα πρόσωπο να ανακαλύψει εάν έχει Κονδυλώματα;
Μερικές φορές τα Κονδυλώματα είναι πολύ δύσκολο να διαγνωστούν. Επίσης, μπορεί να είναι δύσκολο να ειπωθεί η διαφορά μεταξύ ενός κονδυλώματος και φυσιολογικών αλλαγών στη γεννητική περιοχή. Εάν μια γυναίκα σκέφτεται ότι έχει κονδυλώματα ή έχει εκτεθεί σε HPV, πρέπει να επισκεφθεί το γυναικολόγο της. Η βιοψία δεν είναι απαραίτητη για τη διάγνωση των κονδυλωμάτων. Αυτό γίνεται μόνο εάν η βλάβη είναι ασυνήθιστη ή ύποπτη. Δεν υπάρχει καμία εξέταση αίματος κλινικά διαθέσιμη για να εντοπίσει τον HPV.
Πώς μπορεί κάποιος να μειώσει τον κίνδυνο της εμφάνισης κονδυλωμάτων;
Οποιοσδήποτε είναι σεξουαλικά ενεργός μπορεί να κολλήσει τυχαία αυτόν τον κοινό ιό. Οι τρόποι να μειωθεί ο κίνδυνος είναι:
- Μη ερχόμενος σε σεξουαλική επαφή.
- Ερχόμενος σε σεξουαλική επαφή μόνο με ένα σύντροφο που έρχεται σε σεξουαλική επαφή μόνο με αυτόν.
Οι άνθρωποι που έχουν πολλούς συντρόφους διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο και για άλλα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα (STD). Εάν κάποιος έχει ορατά συμπτώματα των κονδυλωμάτων, δεν πρέπει να έχει σεξουαλική δραστηριότητα έως ότου αυτά αφαιρεθούν. Τα προφυλακτικά χρησιμοποιούμενα με το σωστό τρόπο μπορεί να βοηθήσουν και να παρέχουν προστασία, αλλά μόνο για το δέρμα που καλύπτεται από αυτά, έτσι δεν προστατεύουν 100%. Οι σπερμοκτόνοι αφροί, κρέμες, ζελατίνες κλπ, δεν αποδεικνύονται αποτελεσματικοί στην παρεμπόδιση του HPV και μπορούν να προκαλέσουν μικροσκοπικά γδαρσίματα που καθιστούν ευκολότερο να μεταδοθούν τα ΣΜΝ. Όταν κάποιος έχει HPV, δεν εκτίθεται πάλι στον ίδιο τύπο του ιού. Αυτό οφείλεται πιθανώς στην απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος στον ιό. Εντούτοις, είναι δυνατό να μολυνθεί με έναν διαφορετικό τύπο του HPV από έναν νέο σύντροφο.
Πώς αντιμετωπίζονται τα κονδυλώματα;
Ενώ δεν υπάρχει καμία ιατρική θεραπεία για την εκρίζωση του HPV, υπάρχουν επιλογές αντιμετώπισης των συμπτωμάτων του. Ο στόχος οποιασδήποτε θεραπείας είναι να αφαιρεθούν τα κονδυλώματα για να φύγουν τα ενοχλητικά συμπτώματα. Μερικές θεραπείες γίνονται στο ιατρείο και άλλες είναι κρέμες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σπίτι για πολλές εβδομάδες:
- Podophyllin (μια χημική ένωση που πρέπει να εφαρμοστεί από γιατρό). Αυτή είναι μια παλαιότερη θεραπεία και δεν χρησιμοποιείται σήμερα.
- Καυτηριασμός (που καίει τα κονδυλώματα με διαθερμία)
- Θεραπεία λέιζερ (που χρησιμοποιεί ένα έντονο φως για να καταστρέψει τα κονδυλώματα). Αυτό χρησιμοποιείται για μεγαλύτερα ή εκτενή κονδυλώματα.
Τι γίνεται με την εγκυμοσύνη και τα κονδυλώματα;
Οι περισσότερες έγκυες γυναίκες που έχουν κονδυλώματα είναι απίθανο να παρουσιάσουν επιπλοκές ή προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της γέννησης. Λόγω των ορμονών στο σώμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα κονδυλώματα μπορούν να αυξήσουν το μέγεθος και τον αριθμό τους ή να αιμορραγήσουν.
Β. HPV και Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας
Μεταξύ των ασθενών και των γιατρών υπάρχει σύγχυση για τους ‘χαμηλού κινδύνου’ τύπους HPV που προκαλούν τα κονδυλώματα και τους ‘υψηλού κινδύνου’ τύπους που συνδέονται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Τι είναι τραχηλική δυσπλασία;
Όταν μια γυναίκα πηγαίνει στον γυναικολόγο της για το τεστ Pap, το κάνει για να σιγουρευτεί ότι δεν υπάρχει καμία ανωμαλία ή προκαρκινική αλλαγή. Εάν τα αποτελέσματα του τεστ παρουσιάζουν κυτταρικές αλλαγές, αυτές συνήθως αποκαλούνται δυσπλασία. Τις περισσότερες φορές, αυτές οι αλλαγές κυττάρων οφείλονται σε HPV. Υπάρχουν πολλοί τύποι των HPV που μπορούν να προκαλέσουν δυσπλασία. Οι περισσότεροι από αυτούς τους τύπους θεωρούνται ‘υψηλού κινδύνου’ τύποι, το οποίο σημαίνει ότι έχουν συνδεθεί με τον καρκίνο του τραχήλου. Όμως επειδή μια γυναίκα έχει δυσπλασία, δεν σημαίνει ότι θα πάθει καρκίνο. Σημαίνει ότι ο γυναικολόγος της θα θελήσει να ελέγξει με προσοχή τον τράχηλό της κάθε 6 μήνες και να κάνει ενδεχομένως κολποσκόπηση ή/και βιοψία- για να αποτρέψει περαιτέρω αλλαγές κυττάρων που θα μπορούσαν να γίνουν καρκινικές αν δεν υπόκειντο σε θεραπεία. Ο HPV είναι ένας πολύ κοινός ιός και οι περισσότερες γυναίκες με HPV δεν αναπτύσσουν καρκίνο. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένας αργά αυξανόμενος καρκίνος.
Τι γίνεται με τα ανώμαλα αποτελέσματα του Pap;
Οι γυναίκες εξετάζονται συνήθως περαιτέρω. Αυτό μπορεί να περιλάβει την κολποσκόπηση ή και μια βιοψία, ή την επιστροφή σε μερικούς μήνες για άλλο ένα Pap.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του Pap, της κολποσκόπησης, της βιοψίας και ενός τεστ HPV;
Pap τεστ είναι ο έλεγχος της επιφανειακής στιβάδας των κυττάρων του τραχήλου για να βρούμε τυχόν αλλαγές προτού να μετατραπούν σε καρκίνο. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, μια μικρή βούρτσα χρησιμοποιείται για να πάρει ένα δείγμα των τραχηλικών κυττάρων. Αυτά τα κύτταρα τίθενται έπειτα σε διαφανές γυαλί και στέλνονται στο εργαστήριο για την αξιολόγηση.
Η βιοψία είναι παρόμοια με το Pap, αλλά μια μεγαλύτερη συστάδα των κυττάρων αφαιρείται από τον τράχηλο και βλέπουμε εάν υπάρχουν ανώμαλες αλλαγές κυττάρων σε συγκεκριμένα ύποπτα σημεία. Είναι ένας καλός τρόπος να επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα του Pap σε περίπτωση αμφιβολίας και να αποκλειστεί ο καρκίνος. Η βιοψία γίνεται ταυτόχρονα με την κολποσκόπηση. Στην κολποσκόπηση ελέγχουμε τον κόλπο και τον τράχηλο με κάμερα μεγάλης μεγέθυνσης και υψηλής ακρίβειας. Εφαρμόζουμε φίλτρα χρώματος και διάφορα υγρά στην επιφάνεια του τραχήλου για να βρούμε τυχόν παθολογικές αλλαγές. Το HPV τεστ ελέγχει άμεσα το γενετικό υλικό (DNA) του HPV μέσα στα κύτταρα και μπορεί να ανιχνεύσει τους ‘υψηλού κινδύνου’ τύπους που συνδέονται με τον καρκίνο του τραχήλου. Η δοκιμή γίνεται με το ίδιο δείγμα κυττάρων που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της Pap δοκιμής.
Τι είναι το Thin Prep;
Είναι μια νέα μέθοδος PAP τεστ, η οποία έχει μεγαλύτερη ακρίβεια στη λήψη του δείγματος και καλύτερη ανάλυση των κυττάρων. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται πάρα πολύ οι πιθανότητες λάθους στη διάγνωση των κυτταρικών αλλαγών.
Μπορεί ένας άνδρας να βρει αν έχει HPV;
Η έρευνα έχει δείξει ότι το HPV τεστ μπορεί να οδηγήσει σε ασυμβίβαστα αποτελέσματα. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι δύσκολο να αποκτηθεί ένα καλό δείγμα κυττάρων από το παχύ δέρμα του πέους. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα έχουν ορατά συμπτώματα εάν εκτίθενται σε HPV. Επομένως, για τους περισσότερους, ο ιός είναι υποκλινικός (αόρατος). Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους άνδρες. Εάν ένας άνδρας εκτεθεί στον HPV δύσκολα θα παρουσιάσει τα συμπτώματα. Τις περισσότερες φορές, τα άτομα δεν θα έχουν κανέναν κίνδυνο υγείας ακόμα και με τους ‘υψηλού κινδύνου’ τύπους του HPV.
Πώς μπορούν να μεταδοθούν σε ένα άτομο οι τύποι του HPV που προκαλούν τις αλλαγές κυττάρων;
Οποιοσδήποτε είναι σεξουαλικά ενεργός μπορεί να εκτεθεί στον HPV. Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται στους υψηλού κινδύνου τύπους του HPV σε κάποιο βαθμό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχουν ανώμαλες αλλαγές κυττάρων (δυσπλασία). Οι τύποι του HPV που προκαλούν ανώμαλες αλλαγές κυττάρων μεταδίδονται συνήθως από την άμεση επαφή του δέρματος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής (κολπικός, πρωκτικός, ή και στοματικός έρωτας) με κάποιο άτομο που έχει αυτήν την μόλυνση. Οι τύποι των HPV που προκαλούν τις ανώμαλες αλλαγές δεν προκαλούν χαρακτηριστικά τα συμπτώματα σε άλλα μέρη σωμάτων όπως τα χέρια.
Πώς μπορεί κάποιος να μειώσει τον κίνδυνο HPV μόλυνσης;
Οποιοσδήποτε είναι σεξουαλικά ενεργός μπορεί να συναντήσει τυχαία αυτόν τον κοινό ιό. Οι τρόποι να μειωθεί ο κίνδυνος είναι:
- Μη ερχόμενος σε σεξουαλική επαφή.
- Ερχόμενος σε σεξουαλική επαφή μόνο με ένα σύντροφο που έρχεται σε σεξουαλική επαφή μόνο με αυτόν.
Τα προφυλακτικά χρησιμοποιούμενα με το σωστό τρόπο μπορεί να βοηθήσουν και να παρέχουν προστασία, αλλά μόνο για το δέρμα που καλύπτεται από αυτά, έτσι δεν προστατεύουν 100%. Όταν κάποιος έχει HPV, δεν είναι εκτίθεται πάλι στον ίδιο τύπο του ιού. Αυτό οφείλεται πιθανώς στην απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος στον ιό. Εντούτοις, είναι δυνατό να μολυνθεί με έναν διαφορετικό τύπο του HPV από έναν νέο σύντροφο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται σε έναν ή περισσότερους τύπους HPV στη διάρκεια της ζωής τους και δεν το γνωρίζουν επειδή δεν έχουν ορατά συμπτώματα. Είναι σημαντικό για τους σεξουαλικούς συντρόφους να αντιληφθούν ‘ολόκληρη την εικόνα’ για τον HPV, έτσι ώστε και οι δύο να μπορούν να λάβουν τις αποφάσεις τους βασισμένοι στα γεγονότα και όχι στο φόβο ή τις τυχόν παρερμηνείες.
Πώς αντιμετωπίζονται τα ανώμαλα κύτταρα;
Αυτήν την περίοδο, δεν υπάρχει διαδικασία για να εκριζώσει τον ιό HPV. Εντούτοις, υπάρχουν διάφορες επιλογές διαθέσιμες για την αφαίρεση των ανώμαλων κυττάρων. Τις περισσότερες φορές η θεραπεία δεν είναι απαραίτητη για την ήπια τραχηλική δυσπλασία. Ο ΗPV μπορεί να εμφανιστεί έπειτα από μια μακρά λανθάνουσα φάση και εν συνεχεία να επανέλθει σε αυτήν χωρίς να είναι ανιχνεύσιμος. Ο στόχος οποιασδήποτε θεραπείας είναι να αφαιρεθούν τα ανώμαλα κύτταρα εάν αυτά επιμένουν ή προκαλούν τουλάχιστον μέτριες βλάβες:
- Κρυοθεραπεία (που παγώνει τα κύτταρα με το υγρό άζωτο)
- LEETZ (large loop excision of transformation zone), όπου αφαιρείται η επιφανειακή στιβάδα των κυττάρων του τραχήλου
- Κωνοειδής εκτομή, όπου αφαιρείται αρκετά μεγάλο κομμάτι του τραχήλου
- Εξάχνωση με Laser, όπου καταστρέφονται τα κύτταρα της επιφανειακής στιβάδας των κυττάρων του τραχήλου
Τι γίνεται με την εγκυμοσύνη, τον HPV και την τραχηλική δυσπλασία;
Σε μερικές έγκυες γυναίκες, η δυσπλασία μπορεί να επιδεινωθεί. Αυτό μπορεί να οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μερικές εβδομάδες μετά από την γέννηση του μωρού, ο γυναικολόγος θα εξετάσει τον τράχηλο πάλι και θα κάνει Pap τεστ. Πολλές φορές μετά από την εγκυμοσύνη, οι αλλαγές των κυττάρων εξαφανίζονται αυτόματα και καμία θεραπεία δεν είναι απαραίτητη, όπως δηλαδή και στις μη έγκυες γυναίκες. Οι τύποι του HPV που μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στα τραχηλικά κύτταρα δεν προκαλούν προβλήματα στα μωρά.
B. Βακτηριογενή Αφροδίσια νοσήματα
1. Χλαμύδια (Chlamydia trachomatis)
Η λοίμωξη αυτή προκαλείται από το βακτηρίδιο Chlamydia trachomatis το οποίο πολλαπλασιάζεται μέσα στα κύτταρα του οργανισμού που προσβάλλει. Τα χλαμύδια αποτελούν το πιο συχνό αφροδίσιο νόσημα της κατηγορίας των βακτηρίων. Μπορεί να μεταδοθεί μετά από κολπική, πρωκτική ή στοματική σεξουαλική επαφή. Τα χλαμύδια αποτελούν γενικά μια «σιωπηρή νόσο» επειδή το 75% των γυναικών και το 50% των ανδρών που έχουν μολυνθεί δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Άλλες φορές (μετά από μόλυνση του τραχήλου ή της ουρήθρας) μπορεί να προκληθούν ασυνήθιστες εκκρίσεις από τον κόλπο ή το πέος και καύσος κατά την ούρηση.
Πώς μεταδίδονται τα χλαμυδια;
Τα χλαμύδια συμπεριλαμβάνονται στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, τα οποία μεταδίδονται με σεξουαλική επαφή.
Ποια είναι τα συμπτώματα των χλαμυδίων;
Τα συμπτώματα στις γυναίκες, μολονότι σε μεγάλο ποσοστό δεν εκδηλώνονται, είναι τα εξής:
- έκκριση από τον κόλπο
- πόνος στο ορθό και αυξημένες εκκρίσεις
- φαγούρα ή πόνος κατά την ούρηση
- πόνος ή κράμπες στο κάτω μέρος της κοιλιάς
- πόνος στο κάτω μέρος της κοιλιάς
- πόνος κατά τη διάρκεια της συνουσίας.
Τα συμπτώματα που εκδηλώνονται στους άνδρες είναι τα εξής:
- έκκριση από το πέος
- φαγούρα ή πόνος κατά την ούρηση
- πόνος στο ορθό και αυξημένες εκκρίσεις.
Πώς θεραπεύονται τα χλαμύδια;
Η θεραπεία για τα χλαμύδια περιλαμβάνει λήψη αντιβιοτικών, τα οποία εκριζώνουν το βακτήριο μετά από 1-3 εβδομάδες. Η θεραπεία, ωστόσο, θα πρέπει να εφαρμοστεί και στον ερωτικό σύντροφο προκείμενου να εξαλειφθεί το ενδεχόμενο επαναμόλυνσης.
Πώς μπορούν να προληφθούν τα χλαμύδια;
Τα χλαμύδια, όπως όλα τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, προλαμβάνονται με την ασφαλή σεξουαλική επαφή. Ωστόσο, ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε τη μετάδοση της νόσου είναι να αποφύγετε τη σεξουαλική επαφή μέχρι να καταπολεμήσετε τη λοίμωξη. Μην εκθέτετε την περιοχή του κόλπου σε υγρασία (ιδρώτας, βρεγμένο μαγιό) και σε μικρόβια, φορώντας ακατάλληλα εσώρουχα ή χρησιμοποιώντας ξένη πετσέτα. Κάνετε τακτικά τεστ Παπανικολάου και επισκεφθείτε το γιατρό σε περίπτωση που παρουσιάσετε συμπτώματα όπως φαγούρα, αύξηση κολπικών υγρών κ.τ.λ.
2. Μυκόπλασμα (Mycoplasma Hominis)
Τα Μυκοπλάσματα αποτελούν τους μικρότερους οργανισμούς που έχουν μέχρι στιγμής ταυτοποιηθεί στη φύση. Το στέλεχος Mycoplasma hominis είναι ένα βακτήριο που ενδημεί στη γεννητική περιοχή κυρίως γυναικών αλλά και ανδρών. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να γίνει παθογόνο και να δημιουργήσει λοιμώξεις όπως ενδομητρίωση, σαλπιγγίτιδα, υπογονιμότητα και φλεγμονώδη πυελική νόσο. Έχει επίσης συσχετιστεί με τη γέννηση νεογνών με μικρό βάρος γέννησης, αυτόματες αποβολές, πρόωρη ρήξη των μεμβρανών, γέννηση νεκρών εμβρύων, επιλόχειες λοιμώξεις και πυρετό. Στους άνδρες προκαλεί ουρηθρίτιδα, επιδιδυμίτιδα και προστατίτιδα, παθήσεις οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε υπογονιμότητα. Μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή.
Πώς μεταδίδεται το μυκόπλασμα;
Το μύκοπλασμα συμπεριλαμβάνεται στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, τα οποία μεταδίδονται με σεξουαλική επαφή.
3. Ουρεόπλασμα (Ureaplasma Urealyticum)
Αυτό είναι ένα βακτήριο που ανήκει στο είδος Mycoplasmataceae. Το Ureaplasma urealyticum αποτελεί μέρος των μικροοργανισμών που ζουν σε υγιή άτομα συμπεριλαμβανομένων ανδρών και γυναικών. Από κολποτραχηλικά επιχρίσματα ασυμπτωματικών και σεξουαλικά ενεργών γυναικών έχει απομονωθεί το στέλεχος Ureaplasma Urealyticum σε ποσοστό 40-80%. Αυτός o επιπoλασμός είναι κάπως μικρότερος στους άνδρες. Η συχνότητα απομόνωσης του μικροβίου αυτού σε σχέση με το M. Hominis είναι 4 φορές μεγαλύτερη. Το U. Urealyticum είναι τόσο συχνό, ώστε το βρίσκουμε περίπου στο ένα τρίτο (30%) όλων των νεογέννητων κοριτσιών. Μετά την εφηβεία, η προσβολή από ουρεόπλασμα συμβαίνει κυρίως μέσω σεξουαλικών επαφών.
Αν και το ουρεόπλασμα έχει ενοχοποιηθεί ήδη από τη δεκαετία του 1960 για αυτόματες αποβολές στις έγκυες (επειδή βρέθηκε σε υλικό αποβολών), δεν έχει επιβεβαιωθεί μια αιτιολογική συσχέτιση. Και αυτό επειδή είναι πιθανότερη η επιμόλυνση του υλικού με το ουρεόπλασμα, κατά τη διέλευση από τον τράχηλο και τον κόλπο.
4. Γονόρροια – Βλεννόρροια (Neisseria gonorrhea)
Η Γονόρροια – Βλεννόρροια είναι μια λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο του γονόκοκκου (neisserria gonorrheae),το οποίο ζει σε υγρές και ζεστές περιοχές των βλεννογόνων.Τα συμπτώματα της ασθένειας εμφανίζονται μέσα σε διάστημα από 2 έως 21 ημέρες μετά τη σεξουαλική επαφή, και θεωρείται από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες παθήσεις.
Προσβάλλει τους βλεννογόνους των ανδρών και των γυναικών καθώς και τους ορογόνους θύλακες. Σε περίπτωση που αφεθεί χωρίς θεραπεία, η γονόρροια μπορεί να εξαπλωθεί στο ανθρώπινο σώμα και να προκαλέσει σημαντικές βλάβες.
Υπολογίζεται οτι ένας άνδρας που έχει σεξουαλική επαφή με γυναίκα που είναι φορέας του μικροβίου της γονόρροιας – βλεννόριας έχει περίπου 20% πιθανότητα να κολλήσει, ενώ μια γυναίκα που έρχεται σε επαφή με άνδρα φορέα του μικροβίου έχει περίπου 50% πιθανότητα να κολλήσει τη νόσο. Η μητέρα φορέας του μικροβίου πιθανότατα θα μολύνει το μωρό της κατά τον τοκετό.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της γονόρροιας βλεννόριας εμφανίζονται μέσα σε διάστημα 2 έως 10 ημερών μετά την επαφή με το μολυσμένο άτομο. Στις γυναίκες το διάστημα αυτό μπορεί να φθάσει έως και τις 3 εβδομάδες, προσβάλλοντας το αιδοίο, τον κόλπο, την ουρήθρα και τον τράχηλο της μήτρας. Συγκεκριμένα στη γυναίκα η λοίμωξη δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή, ενώ στο 30 με 40% των περιπτώσεων δεν παρατηρείται κανένα σύμπτωμα. Ενδείξεις ή συμπτώματα της μόλυνσης αποτελούν:
- Μόλυνση και ερεθισμός του τράχηλου της μήτρας
- Συχνοουρία
- Αίσθημα κνησμού (φαγούρα) και καύσου (κάψιμο) στην περιοχή της μήτρας, συνήθως συνοδευόμενη από παχύρρευστη κιτρινωπή έως πρασινωπή έκκριση πύου.
- Ενοχλήσεις στην περί-πρωκτική περιοχή
- Αιμορραγία μεταξύ των περιόδων ωορρηξίας.
Το πιο συνηθισμένο μέρος όπου εντοπίζεται στον άνδρα είναι η ουρήθρα όπου και προκαλεί την οξεία ή χρόνια ουρηθρίτιδα. Αναλυτικότερα ενδείξεις και συμπτώματα παρακάτω:
- Τσιμπήματα στην ουρήθρα του πέους, πόνος ή κάψιμο κατά τη διάρκεια της ούρησης, θολά ούρα στις περισσότερες περιπτώσεις
- Πόνο κατά την στύση
- Παχύρρευστη κιτρινωπή έκκριση πύου από το πέος στο 50% των περιπτώσεων
- Φλεγμονή των όρχεων
- Φλεγμονή του προστάτη
- Ερεθισμός των βλεννογόνων του ματιού που ονομάζεται γονοκοκκική οφθαλμία (πάθηση που αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση).
Πρόληψη
• Χρησιμοποιείτε πάντοτε προφυλακτικό κατά την σεξουαλική επαφή.
• Αποφύγετε σεξουαλικές επαφές με άτομα υψηλού κινδύνου.
Θεραπεία Γονόρροιας – Βλεννόρροιας
Η γονόρροια θεραπεύεται με τη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Η θεραπεία εκλογής είναι η πενικιλίνη σε μεγάλες δόσεις πέντε, έξι μέρες. Υπάρχει πιθανότητα ανθεκτικότητας, οπότε δίνουμε ερυθρομικίνη ή άλλα αντιβιοτικά.
Γ. Αφροδίσια νοσήματα οφειλόμενα σε πρωτόζωα
1. Tριχομονάδες (Trichomonas vaginalis)
Πρόκειται για μονοκυτταρικό παρασιτικό οργανισμό (πρωτόζωο) που ονομάζεται Trichomonas vaginalis. Επηρεάζει τις γυναίκες και τους άνδρες όμως τα συμπτώματα είναι συχνότερα στις γυναίκες. Η μόλυνση από τριχομονάδες είναι η συχνότερη μόλυνση σε νεαρές γυναίκες σεξουαλικά ενεργές η οποία μπορεί να ιαθεί και που μεταδίδεται από το σεξ. Στις γυναίκες η συχνότερη εστία μόλυνσης είναι ο κόλπος ενώ στους άνδρες είναι η ουρήθρα.
Μετάδοση τριχομονάδων
Η μετάδοση του παράσιτου γίνεται κατά τη σεξουαλική επαφή με άτομο που είναι ήδη μολυσμένο με τριχομονάδες. Οι άνδρες μολύνονται κυρίως από μολυσμένες γυναίκες ενώ οι γυναίκες μπορούν να πάρουν το μικρόβιο από μολυσμένους άνδρες ή γυναίκες. Το παράσιτο αυτό δεν επιβιώνει στο στόμα ή στον πρωκτό. Αναφέρεται ότι παρά το γεγονός ότι η τριχομονίαση είναι βασικά νόσος που μεταδίδεται κατά το σεξ, υπάρχουν σπάνια και άλλοι τρόποι μετάδοσης του παράσιτου. Οι τριχομονάδες μπορούν να μεταδοθούν όταν οι γεννητικές περιοχές έρθουν σε επαφή με υγρά ή βρεγμένα αντικείμενα όπως πετσέτες, μουσκεμένα ρούχα, μαγιό και καθίσματα αποχωρητηρίου στα οποία υπάρχουν τριχομονάδες.
Οι τριχομονάδες μπορούν να επιβιώνουν για 45 λεπτά εκτός του ανθρώπινου σώματος.
Σημεία και συμπτώματα μόλυνσης από τριχομονάδες
Οι περισσότεροι άνδρες που προσβάλλονται από τριχομονάδες δεν παρουσιάζουν σημεία ή συμπτώματα. Κάποτε μερικοί άνδρες μπορούν παροδικά να παρουσιάσουν ένα ερεθισμό εντός του πέους, λίγες απεκκρίσεις ή ελαφρύ κάψιμο μετά από τη διούρηση ή την εκσπερμάτωση.
Στις γυναίκες τα συμπτώματα παρουσιάζονται συνήθως σε 5 έως 28 μέρες από την έκθεση στο μικρόβιο. Συνήθως δεν παρατηρούνται συμπτώματα , αν παρουσιαστούν περιλαμβάνουν αφρώδεις, κιτρινοπράσινες ή ασπροπράσινες κολπικές απεκκρίσεις με ιδιαίτερα άσχημη μυρωδιά. Οι απεκκρίσεις αυτές μπορεί να είναι μεγάλης ποσότητας.
Η κολπική μόλυνση μπορεί επίσης να προκαλεί ενοχλήσεις την διούρησης όπως επίσης ερεθισμό και φαγούρα στα γεννητικά όργανα. Σε σπάνιες περιπτώσεις πιθανόν να υπάρχει πόνος στο κάτω μέρος της κοιλιάς.
Θεραπεία μόλυνσης από τριχομονάδες
Η θεραπεία της μόλυνσης από τριχομονάδες, περιλαμβάνει το φάρμακο μετρονιδαζόλη το οποίο χορηγείται από το στόμα. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και το ανάλογο φάρμακο τινιδαζόλη. Η μετρονιδαζόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εγκύους γυναίκες. Όμως υπάρχουν γιατροί που δεν αισθάνονται ασφάλεια για να χορηγήσουν το φάρμακο κατά τους πρώτους 3 μήνες της εγκυμοσύνης. Μετά το τέλος του πρώτου τριμήνου, οι πλείστοι ειδικοί συμφωνούν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για το παιδί. Κατά τη διάρκεια θεραπείας με μετρονιδαζόλη όπως επίσης και 48 ώρες μετά, δεν επιτρέπεται η κατανάλωση αλκοόλ. Το αλκοόλ μαζί με τη μετρονιδαζόλη, μπορεί να προκαλεί αναγούλες και εμετούς.
Τα συμπτώματα της τριχομονίασης σε μολυσμένους άνδρες, μπορεί να υποχωρήσουν σε μερικές εβδομάδες ακόμη χωρίς θεραπεία. Όμως ένας άνδρας που δεν είχε ποτέ παρουσιάσει συμπτώματα λόγω τριχομονάδων ή που τα συμπτώματα του υποχώρησαν από μόνα τους, είναι σε θέση να μολύνει ή να ξαναμολύνει την ή τις γυναίκες με τις οποίες έχει σεξουαλική επαφή. Η δυνατότητα που έχει να τις μολύνει διακόπτεται μόνο όταν λάβει θεραπεία. Για τους λόγους αυτούς, ο ένας ή οι τυχόν περισσότεροι ερωτικοί σύντροφοι του ατόμου που έχει διαγνωσθεί με μόλυνση από τριχομονάδες, πρέπει να λαμβάνουν ταυτόχρονα θεραπεία για να εξαλειφθεί το παράσιτο. Άτομα που λαμβάνουν θεραπεία για τριχομονίαση, πρέπει να αποφεύγουν το σεξ μέχρι που τα ίδια και οι ερωτικοί τους σύντροφοι συμπληρώσουν τη θεραπεία τους και δεν έχουν άλλα συμπτώματα ή σημεία.
Η μόλυνση με τριχομονάδες δεν προσφέρει μόνιμη ανοσία. Ένα άτομο που μολύνθηκε, έλαβε θεραπεία και ιάθηκε, μπορεί να μολυνθεί ξανά.
Πρόληψη τριχομονίασης
Η πρόληψη της τριχομονίασης, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εκτός βέβαια από την αποχή από το σεξ και τη μακροχρόνια αμοιβαία μονογαμική σχέση με άτομο το οποίο έχει ελεγχθεί και δεν είναι μολυσμένο από το παράσιτο. Η ορθή χρήση προφυλακτικού με συνέπεια στις σεξουαλικές σχέσεις, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο προσβολής από τριχομονάδες και διακόπτει την αλυσίδα μετάδοσης του παράσιτου. Η πρόληψη μόλυνσης από τριχομονάδες, περιλαμβάνει επίσης την αποφυγή κοινής χρήσης με άλλα άτομα αντικειμένων που μπορούν να έρθουν σε στενή επαφή με τις γεννητικές περιοχές όπως μαγιό, εσώρουχα, υγρές η βρεγμένες πετσέτες ή βρεγμένα καθίσματα αποχωρητηρίου.
Άτομα που παρουσιάζουν οποιαδήποτε σημεία ή συμπτώματα σε σχέση με τα γεννητικά όργανα όπως ασυνήθιστες απεκκρίσεις, κάψιμο κατά τη διούρηση, ένα έλκος ή εξάνθημα στη γεννητική περιοχή, πρέπει άμεσα να αποφεύγουν σεξουαλική επαφή οποιαδήποτε μορφής και να ζητούν συμβουλή γιατρού.
Άτομα στα οποία έχει γίνει η διάγνωση τριχομονίασης ή και οποιασδήποτε άλλης σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένειας, είναι απαραίτητο άμεσα να λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπεία και να ενημερώνουν όλους τους πρόσφατους σεξουαλικούς τους συντρόφους ούτως ώστε και αυτοί να λαμβάνουν άμεσα ιατρική συμβουλή και θεραπεία.
Με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών στους σεξουαλικούς συντρόφους του ατόμου που διαγνώσθηκε με τη νόσο που μεταδίδεται λόγω σεξ και διακόπτεται η αλυσίδα μετάδοσης της του μικροβίου. Το άτομο που διαγνώσθηκε με τριχομονίαση και οι πρόσφατοι ερωτικοί του σύντροφοι δεν πρέπει να έχουν σεξουαλική επαφή μέχρι που να ολοκληρωθεί η θεραπεία τους και να υποχωρήσουν πλήρως όλα τα συμπτώματα τους.
