Οι όζοι είναι συνήθως μικροί όγκοι του θυρεοειδή, του σημαντικού αυτού ενδοκρινή αδένα, που βρίσκεται στη μέση του λαιμού μας και έχει σχήμα που θυμίζει πεταλούδα. Οι όζοι είναι πολύ συχνοί και περίπου οι μισοί άνθρωποι έχουν τουλάχιστον έναν όζο στον θυρεοειδή, χωρίς συνήθως να το γνωρίζουν. Οι περισσότεροι όζοι, το 95% περίπου, είναι καλοήθεις. Ο βασικός λόγος διερεύνησής τους είναι ο αποκλεισμός της κακοήθειας και, φυσικά, η έγκαιρη αντιμετώπισή της.
Τι συμπτώματα προκαλούν οι όζοι;
Οι περισσότεροι όζοι δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα και μπορεί να βρεθούν τυχαία με ψηλάφηση ή απεικόνιση σε μια γενική ιατρική εξέταση. Μερικοί όζοι υπερλειτουργούν και παράγουν περισσότερες ορμόνες από αυτές που συνήθως παράγει ο θυρεοειδής, προκαλώντας υπερθυρεοειδισμό. Ο υπερθυρεοειδισμός προκαλεί ταχυκαρδίες, απώλεια βάρους, ανησυχία και αϋπνία, συμπτώματα που συχνά μπορεί να μοιάζουν με το κοινό άγχος. Οι όζοι που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό δεν είναι ποτέ κακοήθεις, αλλά χρειάζονται αντιμετώπιση. Σπανιότερα, κάποιοι όζοι μπορεί να μεγαλώσουν αρκετά, ώστε να γίνουν εμφανείς ή να προκαλέσουν ενόχληση στην κατάποση. Οι κακοήθεις όζοι σπάνια εμφανίζουν συμπτώματα.
Πώς γίνεται η διερεύνηση των όζων θυρεοειδούς;
Ο βασικός στόχος της διερεύνησης των όζων θυρεοειδούς είναι ο διαχωρισμός των καλών, στους οποίους αρκεί απλή παρακολούθηση ή αντιμετώπιση αν υπερλειτουργούν, από τους κακοήθεις, στους οποίους η έγκαιρη διάγνωση καθορίζει μια πολύ καλή πορεία με την ειδική χειρουργική αντιμετώπιση.
Υπάρχουν εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις που βοηθούν αυτό το διαχωρισμό:
– Εξετάσεις αίματος: Μια απλή μέτρηση TSH μπορεί να διαγνώσει όζους που υπερλειτουργούν, αν είναι χαμηλή, από τους υπόλοιπους. Αυτό έχει σημασία γιατί όζοι που υπερλειτουργούν δεν είναι κακοί- συνεχίζουν όμως να χρειάζονται αντιμετώπιση. Η μέτρηση της καλσιτονίνης είναι επίσης σημαντική, γιατί μπορεί να αποκλείσει, εάν είναι χαμηλή, μια επικίνδυνη μορφή κακοήθειας, το μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς. Οι υπόλοιπες αιματολογικές εξετάσεις θυρεοειδούς δεν βοηθούν ιδιαίτερα στη διερεύνηση των όζων, αλλά περισσότερο της αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας Hashimoto, η οποία αποτελεί κάτι πολύ διαφορετικό.
– Εάν υπάρχει ένδειξη υπερλειτουργίας, η επόμενη εξέταση είναι το σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς. Σε αυτό, οι όζοι διαχωρίζονται σε θερμούς και ψυχρούς. Οι θερμοί όζοι παράγουν ορμόνες και δεν είναι κακοί, αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται αν προκαλούν υπερθυρεοειδισμό. Κάποιοι (αλλά λίγοι) από τους ψυχρούς όζους μπορεί να είναι κακοήθεις.
– Υπέρηχος θυρεοειδούς: Μία από τις πιο σημαντικές εξετάσεις στην Ιατρική και πρέπει να γίνεται από ειδικό. Είναι ανώδυνη, δεν περιέχει ακτινοβολία και στα χέρια έμπειρου Ακτινολόγου, μπορεί να θέσει τη διάγνωση. Υπάρχουν συγκεκριμένα ακτινολογικά κριτήρια που διαχωρίζουν τους καλοήθεις από τους κακοήθεις όζους στο υπερηχογράφημα. Όσοι θεωρούνται ύποπτοι με βάση αυτά τα κριτήρια, η
επόμενη εξέταση είναι…
– Παρακέντηση δια λεπτής βελόνης (FNA, Fine-Needle Aspiration): Με την εξέταση αυτή που γίνεται με μια λεπτή βελόνα και υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, ο ιατρός λαμβάνει δείγμα από τον όζο, που στέλνει για κυτταρολογική εξέταση. Η εξέταση είναι ασφαλής και καθορίζει την περαιτέρω αντιμετώπιση των όζων.
Τα αποτελέσματα της κυτταρολογικής εξέτασης των όζων κατατάσσονται πλέον σε συγκεκριμένες κατηγορίες, σε αντίθεση με παλαιότερα που αναφέρονταν ως «καλά» ή «κακά». Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τις θεραπευτικές αποφάσεις.
Υπάρχει μεγάλο ποσοστό χειρουργείων στη χώρα μας, σε προηγούμενες δεκαετίες, που (δυστυχώς) έγιναν χωρίς καμία ιατρική ένδειξη. Εν μέρει, η αιτία είναι η απουσία της κατηγοριοποίησης που υπάρχει τώρα.
Τα αποτελέσματα της κυτταρολογικής, με ένα συγκεκριμένο ποσοστό πιθανού σφάλματος που πρέπει να συζητείται με την/τον ασθενή, μπορούν να είναι ένα από τα παρακάτω:
– Μη διαγνωστικά: Σε αυτή την περίπτωση συστήνεται επανάληψη της παρακέντησης. Για την ελαχιστοποίηση αυτών των αποτελεσμάτων, συστήνεται η εξέταση να γίνεται από έμπειρο ακτινολόγο και κυτταρολόγο
– Καλοήθεια
– Ενδιάμεσα/Ασαφή: Σε αυτή την περίπτωση συστήνεται μοριακός έλεγχος ή επανάληψη της παρακέντησης. Ο μοριακός έλεγχος γίνεται όλο και περισσότερο διαθέσιμος και στην χώρα μας και βοηθά πολύ στις αποφάσεις μας σε αυτήν την κατηγορία
– Ύποπτα για κακοήθεια
– Κακοήθεια
Με βάση τα αποτελέσματα της παρακέντησης και λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη μέτρηση της καλσιτονίνης στο αίμα, γίνεται διαχωρισμός των όζων σε όσους χρειάζονται απλή παρακολούθηση ή χειρουργική αφαίρεση. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να τονιστεί ότι η αντιμετώπιση των όζων με χορήγηση θυροξίνης (όπως κάνουμε στον υποθυρεοειδισμό) δεν έχει καμία επιστημονική βάση και μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως
αρρυθμίες, ευερεθιστότητα και οστεοπόρωση.
Η χειρουργική αντιμετώπιση από ειδικό Χειρουργό Ενδοκρινών Αδένων αποτελεί την ακρογωνιαία λίθο στην αντιμετώπιση των όζων που ταξινομούνται ως κακοήθεις.
