Η βιταμίνη D, που αρχικά λειτουργούσε ως ορμόνη, παρέχει πολλά οφέλη στον οργανισμό, επηρεάζοντας το 10% όλων των γονιδίων. Είναι μοναδική μεταξύ των βιταμινών στο ότι βρίσκεται στα τρόφιμα (μορφή D2) και παράγεται επίσης στο δέρμα όταν εκτίθεται σε υπεριώδη ακτινοβολία (μορφή D3).
Ωστόσο, τα αντηλιακά έχει αποδειχθεί ότι καταστέλλουν την παραγωγή της βιταμίνης D και ο χρόνος ημιζωής της είναι μόνο 15 ημέρες, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε 15 ημέρες η ποσότητά της στο σώμα μειώνεται στο μισό.
Είναι γνωστό ότι δεν έχουν όλες οι περιοχές του δέρματος την ίδια ικανότητα παραγωγής βιταμίνης D, η οποία μειώνεται με την ηλικία (η παραγωγή στους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους ενήλικες είναι το 66% αυτής των παιδιών). Επιπλέον, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και σε ηλιόλουστες χώρες, πολλοί κάτοικοι παρουσιάζουν έλλειψη βιταμίνης D, ιδίως το χειμώνα (αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα).
Ισπανοί ερευνητές υπολόγισαν πόσες ώρες την ημέρα πρέπει να βρίσκεται ο οργανισμός στον ήλιο για να συνθέσει την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D και δημοσίευσαν τα αποτελέσματα στο περιοδικό Science of the Total Environment. Το συμπέρασμα ήταν ότι την άνοιξη και το καλοκαίρι αρκούν 10 έως 20 λεπτά ηλιοφάνειας το μεσημέρι, ενώ το χειμώνα απαιτούνται σχεδόν δύο ώρες. Το χειμώνα, επομένως, οι άνθρωποι πρέπει να προσπαθούν να παίρνουν τις βιταμίνες τους από τα τρόφιμα και τα συμπληρώματα.
Η βιταμίνη D λαμβάνεται καλύτερα από τα λιπαρά ψάρια, τα αυγά, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς και από τα εμπορικά διαθέσιμα εμπλουτισμένα τρόφιμα. Η καλύτερη πηγή είναι το μουρουνέλαιο (περιέχει 8.400 διεθνείς μονάδες ανά 100 γραμμάρια ή 1.360 IU ανά κουταλιά της σούπας). 100 γραμμάρια σολομού (μαγειρεμένου) περιέχουν 447 IU, μανιτάρια πορτομπέλο 446 IU και σκουμπρί 390 IU. Ένας κρόκος αυγού περιέχει 196 IU και το εμπλουτισμένο γάλα (1 φλιτζάνι) περιέχει 125 IU.
Τον Ιούλιο, δέκα λεπτά την ημέρα είναι αρκετά.
Η υπερβολική υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου μπορεί να προκαλέσει ερύθημα (ερυθρότητα), καρκίνο του δέρματος και πρόωρη γήρανση (φωτογήρανση), αλλά η μέτρια έκθεση στον ήλιο είναι απαραίτητη για τη σύνθεση της βιταμίνης D και την καλή διάθεση. Ο ήλιος προάγει επίσης την υγεία, καθώς η βιταμίνη D αυξάνει την παραγωγή νιτρικού οξειδίου και μειώνει την αρτηριακή πίεση.
Η ερευνητική ομάδα SRRG (Solar Radiation Research Group, με επικεφαλής τη Μαρία Αντόνια Σεράνο) του Πολυτεχνείου της Βαλένθια υπολόγισε το χρόνο που χρειάζονται οι Βαλένθιοι για να συνθέσουν στο δέρμα τους την ημερήσια απαίτηση σε βιταμίνη D (1000 διεθνείς μονάδες). Η Βαλένθια βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Ισπανίας και εκτίθεται σε υψηλά επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Οι ερευνητές ανέλυσαν τα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας το μεσημέρι (μεταξύ 12.30 και 13.30) μία φορά την εποχή για τέσσερις μήνες κάθε χρόνο από το 2003 έως το 2010 και υπολόγισαν πόσο καιρό η έκθεση στις ακτίνες του ήλιου θα μπορούσε να οδηγήσει σε ηλιακό έγκαυμα. Τον Ιούλιο, για παράδειγμα, ένα άτομο με φωτότυπο δέρματος ΙΙΙ δεν πρέπει να εκτίθεται στον ήλιο για περισσότερο από 29 λεπτά, ενώ τον Ιανουάριο δεν πρέπει να καεί από τον ήλιο για περισσότερο από 150 λεπτά. Ομοίως, υπολογίστηκε για το ίδιο άτομο η ποσότητα έκθεσης στον ήλιο που απαιτείται για τη σύνθεση επαρκούς ποσότητας βιταμίνης D στο δέρμα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αν και υπάρχει αρκετή ακτινοβολία στην Ισπανία και αλλού, το χειμώνα (Νοέμβριο-Φεβρουάριο) είναι δύσκολο να ληφθεί η συνιστώμενη ποσότητα βιταμίνης D, καθώς ο απαιτούμενος χρόνος έκθεσης είναι 130 λεπτά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όταν το 10% του σώματος εκτίθεται στην ακτινοβολία, η βέλτιστη ποσότητα βιταμίνης D απαιτεί δύο ώρες έκθεσης στον ήλιο το μεσημέρι, περίπου 9,7 ώρες στις 10 το πρωί και 5,7 ώρες στις 4 το απόγευμα.
Από την άλλη πλευρά, την άνοιξη και το καλοκαίρι, όταν το 25% του σώματος εκτίθεται στον ήλιο, οι ημερήσιες ανάγκες καλύπτονται με περίπου 10 λεπτά έκθεσης στον ήλιο στη 1 μ.μ. και 20 λεπτά μεταξύ 3 μ.μ. και 5 μ.μ., ενώ τον Ιούλιο μόνο 7 λεπτά και τον Οκτώβριο 31 λεπτά.
Οι υπολογισμοί αυτοί γίνονται για άτομα με φωτότυπο ΙΙΙ, αλλά διαφέρουν για άτομα με ανοιχτόχρωμο και σκουρόχρωμο δέρμα”, λέει ο Serrano. Επιπλέον, βασίστηκε στο μέσο ποσοστό έκθεσης του δέρματος ανά εποχή. Όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό έκθεσης του δέρματος, τόσο μικρότερη είναι η ποσότητα έκθεσης στον ήλιο που απαιτείται για την παραγωγή βιταμίνης D. Το ίδιο ισχύει και τις ηλιόλουστες ημέρες, όταν τα επίπεδα της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι υψηλότερα από το κανονικό”.
Ο πιο συνηθισμένος φωτότυπος ΙΙΙ στην Ισπανία (και την Ελλάδα) είναι σχετικά σκουρόχρωμος, πράγμα που σημαίνει ότι μαυρίζει εύκολα, αλλά μπορεί να το παρακάνει.
Πρέπει να γίνει έρευνα.
