Η αρτηριακή υπέρταση είναι ένα από τα συχνότερα και σοβαρότερα προβλήματα υγείας, καθώς αφορά το σχεδόν 45% των ενηλίκων και κοστίζει εκατομμύρια ζωές ετησίως σε όλο τον κόσμο. Παρότι, όμως, είναι τόσο συχνή, πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ότι στην ανάπτυξή της μπορεί να εμπλέκονται οι ορμόνες.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, παγκοσμίως πάσχουν από υπέρταση περισσότερα από 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ηλικίας 30-79 ετών. Σε ετήσια βάση, εξ άλλου, καταλήγουν 8,5 εκατομμύρια ασθενείς από τις επιπλοκές της, όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλο σοβαρό καρδιαγγειακό επεισόδιο.
Η αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών, καθώς ρέει μέσα τους. Το εύρος της πίεσης εξαρτάται:
Από την ποσότητα του αίματος που εξωθεί η καρδιά προς τις αρτηρίες με κάθε συστολή της
Από την αντίσταση που προβάλλουν τα αγγεία στη ροή του αίματος
Όταν η αρτηριακή πίεση είναι υψηλή (υπέρταση) η καρδιά πρέπει να λειτουργεί εντονότερα για να τροφοδοτεί επαρκώς με αίμα όλο το σώμα. Το γεγονός αυτό μακροπρόθεσμα δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία (AHA 2017), ένα άτομο πάσχει από υπέρταση όταν έχει:
Συστολική πίεση (ο μεγάλος αριθμός στη μέτρηση) πάνω από 130mmHg
Διαστολική πίεση (ο μικρός αριθμός) πάνω από 80mmHg.
Αγνώστου αιτιολογίας στο 90% των περιπτώσεων
Μολονότι η υπέρταση είναι τόσο συχνή, τα αίτιά της ποικίλουν και συνήθως δεν είναι γνωστά, αναφέρει εκ μέρους της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας η ενδοκρινολόγος Λαμπρινή Παπαναστασίου, MD, PhD, διευθύντρια ΕΣΥ στο Νοσοκομείο Γ. Γεννηματάς της Αθήνας.
Στην πραγματικότητα, στο σχεδόν 90% των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής, δηλαδή αγνώστου αιτιολογίας. Μερικές φορές, όμως, η υπέρταση οφείλεται σε παθήσεις συγκεκριμένων οργάνων (όπως της καρδιάς, των νεφρών ή των ενδοκρινών αδένων) οπότε χαρακτηρίζεται ως δευτεροπαθής.
Μεταξύ των αιτιών δευτεροπαθούς υπέρτασης, ιδιαίτερη σημασία έχουν εκείνα που οφείλονται σε παθήσεις των ενδοκρινών αδένων. Οι παθήσεις αυτές μπορεί να διαταράξουν την έκκριση των ορμονών που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση. Έτσι, οδηγούν στην ενδοκρινική υπέρταση.
Οι ορμόνες που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση
Η ορμόνη «κλειδί» για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης είναι η αλδοστερόνη. Εκκρίνεται από τα επινεφρίδια, δύο μικρούς αδένες που βρίσκονται πάνω από τους νεφρούς.
Στη ρύθμιση της πίεσης συμμετέχουν σημαντικά και άλλες ορμόνες των επινεφριδίων (κορτιζόλη, κατεχολαμίνες). Συμμετέχουν επίσης:
Η αυξητική ορμόνη (GH)
Οι ορμόνες του θυρεοειδούς αδένα
Η παραθορμόνη (PTH)
Η λήψη υψηλών φαρμακευτικών δόσεων οιστρογόνων ή ανδρογόνων, επίσης μπορεί να οδηγήσει στην υπέρταση, λέει η κυρία Παπαναστασίου.
Η συχνότερη ορμονική αιτία
Η συχνότερη αιτία ενδοκρινικής υπέρτασης είναι ο πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός, μία πάθηση που προκαλεί υπερπαραγωγή αλδοστερόνης από τα επινεφρίδια. Η πάθηση αυτή αφορά το 8-15% ασθενών με υπέρταση.
Η υπερέκκριση της αλδοστερόνης έχει ως επακόλουθο να συγκρατούν οι νεφροί αλάτι (νάτριο) και νερό και να χάνουν πολύ κάλιο. Οι διαταραχές αυτές οδηγούν στην υπέρταση. Ο πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός μπορεί να οφείλεται:
Σε αδένωμα (καλοήθη όγκο) των επινεφριδίων, το οποίο υπερεκκρίνει αλδοστερόνη ή
Σε υπερπλασία (διόγκωση) των επινεφριδίων
Πολύ σπανιότερα οφείλεται σε σπάνια γενετικά σύνδρομα (οικογενείς μορφές).
